Kończy się możliwość skorzystania z niektórych urlopów!

Koniec roku za pasem, stąd pracownikom pozostało już tylko kilka tygodni na wykorzystanie urlopów, które przepadają wraz z końcem roku kalendarzowego. Jakie to urlopy?

Osoby, które są zatrudnione na umowę o pracę i nie skorzystają ze wszystkich przysługujących im dni wolnych, stracą część wolnego wraz z upływem roku kalendarzowego. Oczywiście nie chodzi tutaj o standardowy urlop wypoczynkowy, ponieważ ten rodzaj wolnego można wykorzystać w późniejszym okresie.

Które urlopy przepadają z końcem roku kalendarzowego?

Nowelizacja Kodeksu pracy wdrażająca unijną dyrektywę work-life balance, która weszła w życie 26 kwietnia 2023 roku, wprowadziła między innymi nowe urlopy. Pracownicy zyskali dodatkowe 7 dni wolnego, tj.:

1. dwa dni wolnego – z powodu działania siły wyższej,
2. pięć dni urlopu opiekuńczego.

To jednak nie wszystko – mamy jeszcze dwa dni opieki na dziecko do 14 r.ż. oraz 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej w roku kalendarzowym. Ale po kolei.

Co to takiego „zwolnienie z powodu działania siły wyższej”?

Zwolnienie takie można wykorzystać, jeśli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika w związku z pilnymi sprawami rodzinnymi lub wypadkiem.

Kto może z takiego urlopu skorzystać?

Przysługuje on pracownikom, czyli osobom zatrudnionym na podstawie:

• umowy o pracę,
• powołania,
• wyboru,
• mianowania lub
• spółdzielczej umowy o pracę.

Kiedy należy się to zwolnienie?

Łącznie muszą być spełnione następujące warunki:

• powodem zwolnienia jest działanie siły wyższej,
• dotyczy pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem,
• niezbędna jest natychmiastowa obecność

Siła wyższa nie ma konkretnej i ustalonej definicji. Rozumiana jest jako zjawisko nadzwyczajne, któremu nie można zapobiec, a pracownik nie ponosi za nie odpowiedzialności.

Jaki jest wymiar urlopu z powodu działania siły wyższej?

Pracownik ma prawo do wykorzystania tego rodzaju zwolnienia w wymiarze 2 dni lub 16 godzin.

Czy zwolnienie to jest płatne?

Tak, zwolnienie z powodu działania siły wyższej jest płatne, ale pracownik zachowuje prawo do połowy wysokości wynagrodzenia. Zasady te reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. (w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz.U. 2017, poz. 927). Zgodnie z nim, czas zwolnienia uprawnia pracownika do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia, przy  obliczeniu którego stosuje się zasady obowiązujące przy kalkulowaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki pensji ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

Zatem należy:

1. ustalić składniki stałe i zmienne, jakie powinny wejść do podstawy, przysługujące pracownikowi w miesiącu, w którym korzystał on z czasu wolnego;
2. obliczyć stawkę godzinową ze stałych elementów wynagrodzenia (przez nominalny czas w danym miesiącu);
3. obliczyć stawkę godzinową ze zmiennych elementów wynagrodzenia (przez liczbę faktycznie przepracowanych godzin);
4. zsumować stałą i zmienną stawkę godzinową;
5. wyznaczyć wysokość wynagrodzenia za zwolnienie od pracy.

Przykład

Pani Kasia jest zatrudniona na pełen etat (podstawowy system czasu pracy). Jej wynagrodzenie brutto wynosi 5000 zł. Premia miesięczna brutto, to 350 zł. Wykorzystała 8 h zwolnienia z powodu siły wyższej 16 października 2023 r. Liczba godzin pracujących w październiku wynosi 176.

Pani Kasia w październiku otrzyma:

Wynagrodzenie zasadnicze: 4 772,72 zł
5000 zł / 176 h = 28,41 zł/h

28,41 zł/h * 8 h = 227,28 zł

5000 zł – 227,28 zł = 4772,72 zł

Wynagrodzenie z tytułu siły wyższej: 121,96 zł

Jakie są zasady dotyczące pięciu dni urlopu opiekuńczego?

Jest to zwolnienie od świadczenia pracy w celu zapewnienia opieki osobistej lub wsparcia z poważnych względów medycznych:

• członkowi rodziny (dzieciom, małżonkowi, rodzicom),
• lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym.

Jak uzyskać urlop opiekuńczy?

Trzeba złożyć swojemu pracodawcy – najpóźniej w dniu poprzedzającym skorzystanie z urlopu – wniosek, w którym powinno znaleźć się:

1. imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych;
2. przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika
3. oraz w przypadku członka rodziny ‒ stopień pokrewieństwa z pracownikiem,
4. lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny ‒ adres zamieszkania tej osoby.

Czy urlop opiekuńczy jest płatny?

Jeśli pracownik postanowi skorzystać z urlopu opiekuńczego musi się liczyć z tym, że za czas korzystania z niego nie otrzyma wynagrodzenia. Urlop ten jest bezpłatny.

Dwa dni na opiekę nad dzieckiem

W Kodeksie pracy mamy jeszcze dwa dni na opiekę nad dzieckiem (art. 188 KP), które również z końcem roku przepadają. Czym różni się opieka nad dzieckiem, a urlop opiekuńczy?

24 dni okazjonalnej pracy zdalnej

Warto zwrócić uwagę na możliwość skorzystania z 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej, która również – jak powyżej opisane zwolnienia od pracy – przepadają z końcem roku. Jest to praca świadczona poza stałym miejscem zatrudnienia.

Pracownicy mogą w danym roku kalendarzowym zawnioskować o 24 dni pracy zdalnej. Ostatecznie o jej udzieleniu lub nie decyduje pracodawca.

Potrzebujesz wsparcia w zakresie kadrowo-płacowym? >> Skorzystaj z outsourcingu kadrowo-płacowego Grant Thornton <<

Klaudia Ziętkowska

Młodszy specjalista ds. kadr i płac, outsourcing Grant Thornton