Przedłużenie umowy terminowej do dnia porodu

Zgodnie z art. 177 § 3 Kodeksu pracy umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Kogo obowiązuje ten przepis?

Przepis ten ma zastosowanie również do pracownicy młodocianej zatrudnionej w celu przygotowania zawodowego. Pracownica wykonująca pracę nakładczą na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartą na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, także ulega przedłużeniu do dnia porodu na podstawie art. 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą.[1] Przywilej ten nie odnosi się z kolei do umów na czas określony zawartych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności [2] czy też pracownic tymczasowych, których łączny okres skierowania do wykonywania pracy tymczasowej przez daną agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę nie przekracza 2 miesięcy[3].

Jaki dokument jest podstawą do przedłużenia umowy?

Podstawą do przedłużenia umowy do dnia porodu jest zaświadczenie lekarskie, w którym stwierdza się wiek ciąży.[4] Z uwagi na różną ilość dni w miesiącach (28, 29, 30, 31), sposób rozumienia upływu 3 miesiąca ciąży wymagał ujednolicenia. Ciąża jest stanem fizjologicznym, dlatego zdaniem Sądu Najwyższego, należy posługiwać się terminologią medyczną. Zaawansowanie stanu ciąży mierzy się w miesiącach księżycowych, gdzie każdy taki miesiąc liczy 28 dni kalendarzowych.[5]

Przedłużenie, o którym mowa powyżej rozpatrywane bywa w kontekście „limitów 3 i 33”, które weszły w życie 22 lutego 2016r. Pozwalają one na zatrudnienie pracownika w ramach umowy lub umów na czas określony nie dłużej niż przez 33 miesiące i na podstawie nie więcej niż 3 takich umów. Przedłużenie umowy na czas określony do dnia porodu następuje z mocy prawa, co oznacza, że nie wymaga żadnej czynności prawnej. Następuje ono automatycznie, a nie na podstawie oświadczenia woli stron (umowy). Nie można więc zarzucić w tym przypadku przekroczenia „limitów 3 i 33”.

Zasiłek macierzyński

Przedłużenie umowy do dnia porodu nie oznacza, że pracownica nabędzie prawo do urlopu macierzyńskiego, a jedynie prawo do zasiłku macierzyńskiego (za okres równy urlopowi macierzyńskiemu, który by jej przysługiwał). Ostatni dzień pracy pracownicy będzie pierwszym dniem okresu, za który będzie wypłacany zasiłek macierzyński. Jeżeli pracodawca jest uprawniony do wypłaty zasiłków, wypłaca zasiłek macierzyński za pierwszy dzień, a następnie składa dokumenty do ZUS, który przejmuje obowiązek wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli pracodawca nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków, zasiłek macierzyński od pierwszego dnia będzie wypłacany przez ZUS na podstawie dokumentów złożonych przez pracodawcę. Dokumenty składane do ZUS przez pracodawcę to zaświadczenie ZUS Z-3 oraz odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem.

Co dzieje się w sytuacji, gdy pracownica dowiaduje się o ciąży w okresie wypowiedzenia lub po podpisaniu porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę?

Powołując się na wyroki Sądu Najwyższego, można stwierdzić, że jeżeli pracownica w momencie otrzymania wypowiedzenia nie wiedziała, że jest w ciąży lub zaszła w ciążę po otrzymaniu wypowiedzenia, takie wypowiedzenie będzie wadliwe i pracownica będzie miała prawo żądać przywrócenia do pracy i tym samym będzie miała prawo do przedłużenia umowy zawartej na czas określony do dnia porodu, o ile umowa uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Będzie miało to zastosowanie również do pracownicy, która zaszła w ciążę w okresie zatrudnienia, ale dowiedziała się o tym po rozwiązaniu umowy o pracę. Należy jednak podkreślić, że ważne jest zachowanie terminu do wniesienia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. Jest to 21 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia. Jeśli kobieta nie miała możliwości zachowania tego terminu, np. o ciąży dowiedziała się po upływie tego terminu, może wnieść do sądu wniosek o przywrócenie 21-dniowego terminu. Wniosek ten składa się w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, np. od dnia stwierdzenia stanu i wieku ciąży przez lekarza.[6] Dodatkowo, jeśli wypowiedzenie zostało złożone przez pracownicę albo podpisano porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę, wówczas pracownica ma prawo do wycofania oświadczenia. Wynika to z założenia, że pracownica złożyła pracodawcy ofertę rozwiązania umowy przy braku wiedzy o stanie faktycznym, a stan ciąży jest na tyle istotny, że pracownica mając wiedzę o ciąży z dużym prawdopodobieństwem nie zrezygnowałaby z pracy i tym samym z bezpieczeństwa prawnego, ekonomicznego i socjalnego jakie daje pozostawanie w zatrudnieniu.[7]

 

Marta Domachowska,
Młodszy Specjalista ds. kadr i płac

Helena Warszakowska,
Menedżer