Zatrudnienie osób niepełnosprawnych to nie tylko korzyści finansowe dla firmy. Coraz więcej pracodawców zdaje sobie sprawę, iż budowanie różnorodnych zespołów pracowniczych przynosi korzyści wizerunkowe. Pozwala to na zbudowanie marki przyjaznej i odpowiedzialnej. O czym należy wiedzieć zatrudniając osobę niepełnosprawną?
Kim jest osoba niepełnosprawna?
Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej.
Wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności:
- Znaczny – do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
- Umiarkowany – do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
- Lekki – do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika – obowiązki i wpływ na przedsiębiorstwo
Zgodnie z obowiązującymi przepisami czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może przekroczyć 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Należy pamiętać, iż osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych. Krótszy wymiar czasu pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie powoduje obniżenia przysługującego jej wynagrodzenia. Wymienionych wyżej ograniczeń czasu pracy osób niepełnosprawnych nie stosuje się:
- do zatrudnienia przy pilnowaniu
- gdy wyrazi na to zgodę, na wniosek zatrudnionego, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub, w razie jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą.
Outsourcing kadr i płac >> Dowiedz się więcej o tym, jak wspieramy przedsiębiorców!
Przerwy w pracy
Zgodnie z art. 134 KP wszystkim pracownikom, których dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, przysługuje prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut. Osobie niepełnosprawnej – bez względu na dobowy wymiar czasu pracy – przysługuje ponadto prawo do dodatkowej przerwy w pracy w wymiarze 15 minut na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas obu wymienionych wyżej przerw jest wliczony do czasu pracy.
Prawo do dodatkowego urlopu
Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku od dnia zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Należy pamiętać, iż urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego – w wymiarze 10 dni – na podstawie odrębnych przepisów. Jeżeli osoba niepełnosprawna jest uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do urlopu dodatkowego w wymiarze niższym niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje jej urlop dodatkowy z tytułu niepełnosprawności w wymiarze 10 dni.
Turnus rehabilitacyjny
Osoba z niepełnosprawnością umiarkowaną lub znaczną ma także prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku. W myśl ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
Zwolnienie od pracy na badania
Pracownikowi niepełnosprawnemu z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje zwolnienie od pracy w celu:
- wykonania badań specjalistycznych
- uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy ( jeżeli czynności te nie mogą być wykonane po godzinach pracy)
- poddanie się zabiegom leczniczym
Za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
Pracodawca musi zapewnić niezbędne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej:
- pozostającej w nim w stosunku pracy
- uczestniczącej w procesie rekrutacji lub odbywającej szkolenie, przygotowanie zawodowe, praktyki lub staż.
Pracodawca zatrudniający osobę niepełnosprawną może otrzymać wsparcie, m.in. takie jak:
- miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego;
- zwrot kosztów związanych z przystosowaniem stanowisk pracy i pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb niepełnosprawnego pracownika;
- zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej;
- zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego;
- zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy;
- zwrot kosztów szkolenia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu;
- zwolnienie z wpłat na PFRON.
Dlaczego warto zatrudnić osobę niepełnosprawną?
Pracodawcy, który zatrudnia osoby niepełnosprawne, przysługuje ze środków PFRON-u miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych, o ile pracownicy ci znajdują się w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych.
Dofinansowanie przysługuje:
- dla każdego pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnosprawną
- pracodawcy, który prowadzi zakład pracy chronionej
- pracodawcy który zatrudnia co najmniej 25 osób w przeliczeniu na pełen wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%
- pracodawcom, którzy nie zalegają z zobowiązaniami wobec Funduszu.
Dofinansowanie nie przysługuje:
- jeżeli pracodawca zatrudnia osoby niepełnosprawne na umowę cywilnoprawną (np. umowa o dzieło, umowa zlecenie)
- posiadają lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i mają ustalone prawo do emerytury.
Dofinansowanie wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego ma miejsce wtedy, gdy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę.
Miesięczna wysokość dofinansowania uzależniona jest od:
- wymiaru czasu pracy pracownika niepełnosprawnego
- stopnia niepełnosprawności zatrudnionego
- szczególnych schorzeń zatrudnionego
- typu pracodawcy, u którego niepełnosprawny jest zatrudniony (zakład pracy chronionej otrzymuje wyższe dofinansowanie niż firmy z otwartego rynku pracy).
Kwota miesięcznego dofinansowania uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności pracownika i wynosi:
- 1800 zł – w związku z zatrudnieniem pracownika o znacznym stopniu niepełnosprawności
- 1125 zł – w związku z zatrudnieniem pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
- 450 zł – w związku z zatrudnieniem pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Powyższe kwoty dofinansowania zwiększa się o 600 zł w przypadku osób niepełnosprawnych w odniesieniu do których orzeczono: chorobę psychiczną (02-P), upośledzenie umysłowe (01-U), całościowe zaburzenia rozwojowe (12-C), epilepsję (06-E) oraz niewidomych w stopniu znacznym i umiarkowanym (04-O). Kwoty dofinansowania podane powyżej są kwotami maksymalnego dofinansowania, jakie szef może otrzymać na pracownika zatrudnionego na pełen etat.
Na wysokość dofinansowania wpływa także typ pracodawcy, u którego niepełnosprawny jest zatrudniony oraz wysokość kosztów płacy.
Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć:
- 75 proc. poniesionych kosztów płacy w przypadku pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą,
- 90 proc. poniesionych kosztów płacy w przypadku pracodawcą, który nie prowadzi działalności gospodarczej
W koszty płacy wlicza się wynagrodzenie brutto, obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe naliczane od tego wynagrodzenia oraz obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
