Przedsiębiorca kontrolowany przez ZUS ma prawo znać przedmiot kontroli, czasookres jej trwania oraz precyzyjną datę zakończenia.
Biuro Rzecznika MŚP poinformowało we wczorajszym komunikacie o istotnym dla przedsiębiorców wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który trafił na ręce Rzecznika MŚP 18 marca br., a zapadł 1 grudnia 2021 roku w sprawie I GSK 1316/21. Orzeczenie zostało wydane w związku z kontrolą ZUS u przedsiębiorcy. Sprawa trafiła do sądu z uwagi na sprzeciw złożony w oparciu o Prawo przedsiębiorców, a następnie zażalenie na postanowienie ZUS o kontytuowaniu czynności kontrolnych.
Jak podało Biuro Rzecznika MŚM, „Rzecznik MŚP wskazał, że ZUS przekroczył przewidziany Ustawą Prawo Przedsiębiorców czas trwania kontroli, nie przedłożył jej informacji za jaki okres została ona wszczęta, ani jak i kiedy zostanie zakończona. Powoływał się przy tym na naruszenie zasad prowadzenia kontroli oraz ogólnych zasad zawartych w Ustawie Prawo Przedsiębiorców, jak również w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.”
W wyroku NSA uznał racje skarżącego przedsiębiorcy i Rzecznika oraz równocześnie uchylił zaskarżony wyrok, postanowienie Prezesa ZUS oraz postanowienie ZUS o kontynuowaniu czynności kontrolnych.
Stanowisko NSA ws. błędów kontrolnych ZUS
NSA wskazał na błędy w treści zawiadomienia ZUS o kontroli oraz w treści upoważnienia ZUS do przeprowadzenia kontroli. Były one następujące:
- brak określenia zakresu przedmiotowego kontroli, w tym czasookresu kontroli,
- brak określenia terminu jej zakończenia (powinna zostać wskazana konkretna data, czyli dzień, miesiąc oraz rok).
NSA stanął na stanowisku, że podmiot kontrolowany musi mieć w zawiadomieniu o kontroli oraz w upoważnieniu o kontroli wyczerpującą informację, również w odniesieniu do okresów sprawozdawczych objętych kontrolą. Standardy te NSA wywodzi z art. 2 Konstytucji RP.
W związku z powyższym, art. 48 ust. 3 pkt 4 oraz art. 49 ust. 7 pkt 6 Prawa przedsiębiorców należy interpretować w ten sposób, że wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli oznacza wskazanie materii objętej kontrolą oraz czasookresu, którego dotyczy kontrola (okresów rozliczeniowych).
NSA stwierdził, że dokument nie spełniający wymagań z wskazanych przez Sąd artykułów nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie rozliczeń kadrowo-płacowych? Sprawdź >> outsourcing kadrowo-płacowy Grant Thornton <<
Maksymalny czas trwania czynności kontrolnych
NSA wskazał także, iż art. 55 ust. 1 pkt 3 Prawa Przedsiębiorców dotyczący czasu trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym należy interpretować następująco:
- nie może on przekraczać 24 dni roboczych,
- obejmuje czas trwania kontroli bez względu na miejsce jej wykonywania, tj. zarówno:
- kontrolę przeprowadzoną w siedzibie przedsiębiorcy lub miejscu wykonywania działalności gospodarczej,
- kontrolę w miejscu przechowywania dokumentacji (w tym ksiąg podatkowych),
- kontrolę w miejscu innym niż siedziba przedsiębiorcy lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej
- oraz kontrolę toczącą się w siedzibie organu kontroli.
Tym samym czas trwania czynności kontrolnych zdaniem NSA obejmuje nie tylko te dni robocze, w których kontrola była przeprowadzona w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej. NSA nie podzielił więc wykładni WSA stanowiącej, iż pod pojęciem „dni roboczych” z art. 55 ust. 1 pkt 3 Prawa Przedsiębiorców należy rozumieć tylko te dni, w których pracownicy organu faktycznie wykonywali czynności kontrolne w siedzibie przedsiębiorcy.
oprac. za Biuro Rzecznika MŚP
Honorata Zakrzewska-Krzyś
Główny specjalista ds. content marketingu i publikacji międzynarodowych w Grant Thornton. Prasowy dziennikarz ekonomiczny z kilkunastoletnim doświadczeniem zawodowym, samodzielna księgowa. Wieloletni współpracownik Grupy Wydawniczej Infor oraz Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Pisała m.in. dla Dziennika Gazety Prawnej czy Wydawcy Harvard Business Review Polska. Laureatka wyróżnienia prasowego „Pióro Odpowiedzialności” przyznawanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
