Co warto wiedzieć o przedawnieniu urlopu wypoczynkowego? Jak nie stracić zaległego urlopu? Co grozi za jego nie udzielenie lub nie wykorzystanie?
Jednym z podstawowych praw pracownika jest prawo do corocznego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Jest ono niezbywalne – urlopu nie można się zrzec, a pracodawca ma obowiązek go udzielić w danym roku. Urlopu udziela się w dni, które są dniami pracy pracownika, zgodnie z planem urlopów, który ustala pracodawca w porozumieniu z pracownikami. Co jednak, jeśli pracownik nie wykorzysta przysługującego mu w danym roku urlopu?
Kiedy rozpoczyna się bieg przedawnienia urlopu?
Zgodnie z art. 163 Kodeksu pracy, jeśli pracownikowi w nowym roku zostanie jeszcze jakiś zaległy urlop, pracodawca musi go udzielić najpóźniej do 30 września. Może to zrobić nawet bez jego zgody. Jednak jeśli z jakiegoś powodu tego nie zrobi, dzień 30 września będzie początkiem biegu przedawnienia prawa do zaległego urlopu wypoczynkowego. Zagadnienie przedawnienia urlopu wypoczynkowego zostało uregulowane w Kodeksie pracy w art. 291:
“§ 1. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.”
Oznacza to, że urlop za 2022 rok niewykorzystany do 31 grudnia 2022 roku ulegnie przedawnieniu 30 września 2026 roku, a bieg roszczeń rozpocznie się 30 września 2023 roku. Ten termin z kolei reguluje Kodeks cywilny w art. 112:
“Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. (…)”
Kara za brak urlopu – dla pracodawcy lub pracownika!
Za nieudzielenie pracownikowi zaległego urlopu pracodawcy grozi grzywna do 30 tys. zł. Wystarczy, że pracownik rozpocznie korzystać z przysługującego mu zaległego urlopu (nie musi go wykorzystać w całości przed upływem 30 września), by przepisom stała się zadość.
Co jednak, kiedy to pracownik uchyla się od skorzystania z urlopu wypoczynkowego? W takiej (choć rzadkiej) sytuacji pracownik uchylający się od pójścia na zaległy urlop może zostać ukarany przez pracodawcę karą finansową w wysokości 1/10 miesięcznego wynagrodzenia za pracę (na mocy art. 108 Kp).
Przedawniony urlop w czasie urlopu wychowawczego
W przypadku urlopu wychowawczego bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Mówi o tym Kodeks Pracy w art. 293:
“Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas trwania przeszkody, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić przysługujących mu roszczeń przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów.”
Zasada ta została wprowadzona w 2013 roku.
Urlop a zmiana pracy
Co z urlopem, kiedy w ciągu roku zmieniamy pracodawcę? Zarówno urlop wypoczynkowy, jak i zaległy niewykorzystany, przepadają. Dlatego najlepiej podczas okresu wypowiedzenia go wykorzystać, ponieważ nie przechodzi on do nowej pracy.
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop przysługuje pracownikowi jedynie w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem umowy o pracę, a nie w toku trwającego stosunku pracy. Zatem pracownik nie może oczekiwać wypłaty ekwiwalentu w zamian za nieskorzystanie z urlopu.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie rozliczeń kadrowo-płacowych? Sprawdź >> outsourcing kadrowo-płacowy Grant Thornton <<
