Czy najnowsze przepisy ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym uchronią krajowy rynek przewoźników przed nieuczciwą konkurencją spoza Polski? Jakie obowiązki na przewoźników nakładają wkrótce wchodzące w życie regulacje? Kto nie jest kierowcą delegowanym na terytorium RP według najnowszej ustawy?
Wkrótce wejdzie w życie nowa ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym. Prezydent Andrzej Duda podpisał ją 31 lipca br., o czym dziś poinformowała jego Kancelaria. Głównym celem ww. ustawy jest wdrożenie przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z 15 lipca 2020 r. w odniesieniu do delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego, a w praktyce – m.in. ochrona krajowego rynku przewozów drogowych przed nieuczciwą konkurencją spoza Polski. Art. 1 ust. 10 ww. dyrektywy głosi bowiem, że przedsiębiorstwa transportowe mające siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim nie mogą być traktowane w sposób bardziej uprzywilejowany niż przedsiębiorstwa mające siedzibę w państwie członkowskim, w tym w trakcie wykonywania przewozów na podstawie umów dwustronnych lub wielostronnych przyznających dostęp do rynku unijnego lub jego części.
Co reguluje ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym i kogo dotyczy?
Ustawa określa zasady delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jej przepisy dotyczą zarówno podmiotów pochodzących z wewnętrznego rynku UE, jak i przewoźników z państw trzecich.
Najnowsze regulacje obejmują m.in. kwestie wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, w tym uproszczenia systemu naliczania podstawy wymiaru składek ZUS oraz podatku PIT dla zatrudnianych kierowców, a także upraszczają administracyjną obsługę rozliczania kierowców w przedsiębiorstwach transportowych, w celu redukcji związanych z tym kosztów.
Ustawa zawiera także zasady dotyczące stosowania sankcji i egzekwowania przepisów (w tym odnośnie wykorzystania systemu SENT przy kontroli przewozów realizowanych przez przewoźników zagranicznych na podstawie zezwolenia wydawanego przez ministra transportu lub na podstawie wielokrotnego zagranicznego zezwolenia wydawanego przez Międzynarodowe Forum Transportowe (MFT), oraz reguluje kwestie związane ze szkoleniami funkcjonariuszy kontrolnych. Określa też zasady współpracy między Inspekcją Transportu Drogowego i Państwową Inspekcją Pracy w omawianym zakresie.
Kto nie jest kierowcą delegowanym na terytorium RP według regulacji najnowszej ustawy?
Kancelaria Prezydenta informuje, że „za kierowcę delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie będzie się uważać m.in. kierowcy, który:
1) wykonuje przejazd tranzytem;
2) wykonuje przewóz dwustronny rzeczy lub przewóz dwustronny osób;
3) w trakcie przewozu dwustronnego rzeczy wykonuje dodatkowo jedną czynność załadunku rzeczy lub rozładunku rzeczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, przez które przejeżdża, pod warunkiem że załadunek rzeczy i rozładunek rzeczy nie jest wykonywany na terytorium tego samego państwa członkowskiego;
4) po przewozie dwustronnym rzeczy, który rozpoczęto w państwie członkowskim siedziby i w czasie którego nie wykonano żadnej dodatkowej czynności załadunku rzeczy lub rozładunku rzeczy, następnie wykonuje przewóz dwustronny rzeczy do państwa członkowskiego siedziby, podczas którego wykonuje dodatkowo maksymalnie dwie czynności załadunku rzeczy lub rozładunku rzeczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, przez które przejeżdża, pod warunkiem że dodatkowe czynności załadunku rzeczy i rozładunku rzeczy nie są wykonywane na terytorium tego samego państwa członkowskiego;
5) w trakcie przewozu dwustronnego osób dodatkowo jednokrotnie zabiera pasażerów lub jednokrotnie wysadza pasażerów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, przez które przejeżdża, pod warunkiem że przewóz osób nie jest wykonywany między dwoma miejscami położonymi na terytorium tego samego państwa członkowskiego; to samo dotyczy przejazdu powrotnego;
6) wykonuje przewóz drogowy rzeczy na początkowym lub końcowym odcinku transportu kombinowanego, jeżeli ten odcinek sam w sobie składa się z przewozów dwustronnych rzeczy.
Obowiązki przewoźników wg ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym z 28 lipca 2023 roku
Przewoźnicy delegujący kierowców na terytorium Polski mają przede wszystkim obowiązek zapewnienia delegowanemu kierowcy odpowiednich warunków zatrudnienia, a ponadto m.in.:
- zgłoszenia delegacji najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania kierowcy (czyli jeszcze przed wjazdem ciężarówki czy busa na teren naszego kraju) – przy pomocy interfejsu publicznego połączonego z systemem wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI) – w przypadku podmiotów z UE;
- zagraniczni przewoźnicy realizujący transport w systemie SENT (tj. wykonujący drogowy i kolejowy przewóz tzw. towarów wrażliwych oraz obrót paliwami opałowymi) również mają obowiązek zgłoszenia się do rejestru SENT przed przekroczeniem granicy Polski, a także uzyskania stosownego numeru referencyjnego (tj. identyfikatora nadawanego zgłaszanym przewozom), podając m.in. dane na temat państwa załadunku i rozładunku towaru; obowiązek zgłoszenia ma dotyczyć także przewoźników zagranicznych zwolnionych z obowiązków posiadania zezwoleń na mocy wiążących Polskę umów międzynarodowych o transporcie drogowym; brak zgłoszenia będzie skutkował uznaniem przewozu za wykonywany bez zezwolenia i jako taki – zagrożony sankcjami w postaci kary pieniężnej;
- przewoźnicy drogowi z państwa trzeciego delegujący kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie mający dostępu do interfejsu IMI służącemu wymianie informacji na wspólnym rynku UE, będą zobowiązani do zgłaszania faktu delegowania kierowcy bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy, każdorazowo – także najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu stosownego formularza elektronicznego (udostępnionego na stronie internetowej, zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług) oraz – również każdorazowo – do wystawienia przed rozpoczęciem przewozu drogowego potwierdzenia delegowania kierowcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa trzeciego; potwierdzenie to powinno zostać sporządzone na formularzu, którego wzór (w drodze rozporządzenia) określi minister transportu;
- zapewnienia, by kierowca podczas delegowania miał wymagane prawem dokumenty w postaci papierowej lub elektronicznej, umożliwiające kontrolę przestrzegania wymogów wprowadzanych ustawą w trakcie inspekcji drogowej.
Sankcje za naruszenia ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym
W przypadku naruszenia przepisów ustawy, służby kontrolne mogą nakładać kary. Przewidziane sankcje mają być „skuteczne, proporcjonalne, odstraszające i niedyskryminujące”. Dochody z kar nałożonych przez Państwową Inspekcję Pracy będą stanowiły dochód budżetu państwa, a wpływy z kar nakładanych przez Inspekcję Transportu Drogowego zasilą Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.
Kiedy ustawa o delegowaniu kierowców wejdzie w życie?
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia, z wyjątkiem kilku artykułów, które wejdą w życie w późniejszym terminie, tj.:
- 4 ust. 2 – z dniem 21 sierpnia 2023 r.;
- 39 pkt 4, 5, 8, pkt 11 lit. b, pkt 12–14, 18 i 19 oraz art. 43 – z dniem 1 stycznia 2025 r.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie kadrowo-płacowym? >> Skorzystaj z outsourcingu kadrowo-płacowego Grant Thornton <<
oprac. HZK za Kancelaria Prezydenta, PAP
Honorata Zakrzewska-Krzyś
Główny specjalista ds. content marketingu i publikacji międzynarodowych w Grant Thornton. Prasowy dziennikarz ekonomiczny z kilkunastoletnim doświadczeniem zawodowym, samodzielna księgowa. Wieloletni współpracownik Grupy Wydawniczej Infor oraz Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Pisała m.in. dla Dziennika Gazety Prawnej czy Wydawcy Harvard Business Review Polska. Laureatka wyróżnienia prasowego „Pióro Odpowiedzialności” przyznawanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
