Okres zimowy sprzyja infekcjom, dlatego pracujący rodzice mogą borykać się z problemem opieki nad chorymi dziećmi. Czy w awaryjnej sytuacji mogą przyjść z dzieckiem do pracy? Czy konieczne jest uzyskanie zgody pracodawcy? Jakie konsekwencje grożą za przyjście do pracy z dzieckiem bez wcześniejszego uzgodnienia z przełożonym?
Pracujący rodzice małych dzieci często mają problem z zapewnieniem opieki swoim pociechom w nieprzewidzianych sytuacjach, zwykle związanych z sezonowymi infekcjami, w godzinach swojej zawodowej pracy. Wystarczy duży katar lub kaszel spowodowany katarem i nie można zaprowadzić dziecka do przedszkola. Nie każdy ma do dyspozycji innego członka rodziny, który może zająć się dzieckiem przez dzień lub dwa, a liczba dni urlopu na żądanie czy tzw. opieki na dziecko jest ograniczona. Co wtedy?
Pracujący rodzice a opieka nad dziećmi
W przypadku choroby dziecka, rodzicom dzieci do lat 14 przysługuje 60 dni zwolnienia w ciągu roku kalendarzowego. W tym okresie pracownik otrzymuje zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Co ważne, jest to maksymalna liczba dni możliwych do wykorzystania, niezależnie od liczby posiadanych dzieci oraz łączna dla obojga rodziców. W przypadku korzystania z opieki na innego chorego członka rodziny (maksymalnie 14 dni w ciągu roku) limit 60 dni ulegnie odpowiednio zmniejszeniu.
Zwolnienie lekarskie na chore dziecko może otrzymać albo matka albo ojciec, pod warunkiem, że są objęci ubezpieczeniem chorobowym, a we wspólnym gospodarstwie domowym nie ma innego domownika, który mógłby sprawować opiekę nad dzieckiem. Może się jednak zdarzyć, że dziadkowie, mieszkający w tym samym domu, których stan zdrowia umożliwia sprawowanie opieki, nie będą chcieli zająć się dzieckiem. W takim przypadku zasiłek opiekuńczy rodzicom nie przysługuje i w razie kontroli konieczny będzie jego zwrot.
Urlop na żądanie
Dostępny limit dni opieki w ciągu roku może okazać się niewystarczający, zwłaszcza gdy na utrzymaniu jest więcej niż jedno dziecko. Co zrobić, gdy dni zasiłku opiekuńczego zostały wykorzystane, a dziecko wstało rano z gorączką i jeden z rodziców musi zostać w domu? Można wykorzystać tzw. urlop na żądanie, czyli urlop wypoczynkowy z wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi. Zgodnie z art. 167(2) Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik musi zgłosić pracodawcy takie żądanie najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Urlop bezpłatny czy z dzieckiem do pracy?
Na pisemny wniosek pracownika, pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Zasady udzielania tego urlopu reguluje art. 174 Kodeksu pracy. Co istotne, pracodawca może, ale nie musi się na ten rodzaj urlopu zgodzić. Ponadto nie każdego pracownika stać na takie rozwiązanie (pozostawanie bez wynagrodzenia). Czy w takim razie w awaryjnej sytuacji pracownik może zabrać ze sobą dziecko do pracy?
Zasady porządku i organizacji pracy ustala pracodawca. W zależności od liczby zatrudnionych pracowników, powinny one zostać określone w regulaminie pracy (co najmniej 50 zatrudnionych) lub udostępnione pracownikom w inny, przyjęty w firmie sposób. W firmach o niewielkiej liczbie zatrudnionych w praktyce zdarza się tak, że pracodawca informuje ustnie o zasadach organizacji pracy. Jednak w przypadku ewentualnego sporu sądowego z pracownikiem, taka metoda komunikacji nie zapewnia pracodawcy możliwości udowodnienia wydanych takich czy innych instrukcji.
Gdy pracodawca zakaże przyprowadzania dzieci do pracy…
Pracodawca może wskazać, że przyprowadzanie dziecka do pracy jest niedopuszczalne. W takim przypadku, zabranie dziecka ze sobą będzie stanowiło naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W zależności od sytuacji, nie powinno to raczej stanowić podstawy do zwolnienia z art.52 Kodeksu pracy, które pracodawca może zastosować np. w przypadku popełnienia przez pracownika przestępstwa czy zawinionej przez niego utraty uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Pracownik może natomiast zostać ukarany karą porządkową w postaci upomnienia lub nagany. Może to spowodować także zmniejszenie premii uznaniowej lub innej nagrody dla pracownika. Z perspektywy pracodawcy jest to w pełni uzasadnione. Obecność w miejscu pracy z dzieckiem będzie powodowała zmniejszoną efektywność pracownika. Pracownik nie będzie przestrzegał czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy. Nie będzie mógł być w pełni zaangażowany w pracę i sumiennie wypełniać swoich obowiązków ze względu na konieczność nadzorowania dziecka. W zależności od miejsca pracy, dziecko pozostające bez stałej opieki może być narażone na niebezpieczeństwo, ulec wypadkowi na terenie zakładu pracy. Zgodnie z art. 304 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom wykonującym pracę, a także uczniom i studentom odbywającym zajęcia na terenie zakładu pracy. Nie należy jednak wykluczyć, że w przypadku wystąpienia wypadku z udziałem dziecka pracownika, pracodawca mógłby zostać pociągnięty do odpowiedzialności.
Brak zakazu przyprowadzania dziecka do pracy
Jeśli pracodawca nie wprowadził zakazu zabierania dzieci do pracy, warto zwrócić się do niego z wnioskiem o zgodę na przyjście z dzieckiem do pracy. Będzie to miało pozytywny wpływ na przestrzeganie zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy. W przypadku, gdy pracodawca zostanie niezwłocznie poinformowany o problemie pracownika z terminowym wykonaniem zadań, ma także możliwość zmiany organizacji pracy, aby zapewnić prawidłowy jej przebieg. Może przykładowo czasowo oddelegować pracownika do wykonania zadań, przy których obecność dziecka będzie możliwa. Należy jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad równego traktowania w zatrudnieniu, które zostały uregulowane w prawie pracy. Jeżeli pracodawca wyrazi zgodę na przyprowadzanie dzieci pracowników do pracy, to powinna być ona obowiązująca dla wszystkich pracowników – o ile pozwalają na to warunki na poszczególnych stanowiskach pracy. W przeciwnym razie będzie to powodowało nierówne traktowanie w zatrudnieniu i narażało pracodawcę na roszczenia ze strony pozostałych zatrudnionych.
Life-work balance
Coraz więcej pracodawców stara się ułatwiać pracownikom godzenie pracy zawodowej z opieką nad dziećmi. Elastyczny czas pracy czy możliwość pracy zdalnej, to ogromne ułatwienie dla rodziców – zwłaszcza małych dzieci. Przy dużych zakładach pracy tworzone są także żłobki czy przedszkola dla dzieci pracowników. W niektórych firmach są wygospodarowane specjalne pomieszczenia dla dzieci pracowników, jeśli rodzic nie ma co zrobić z dzieckiem – wówczas może je zabrać ze sobą. Oczywiście wszystko zależy od rodzaju wykonywanej pracy oraz możliwości pracodawcy. Taki trend stanowi jednak pozytywny nurt, zwłaszcza w obliczu braków kadrowych na rynku pracy oraz w spadającego rokrocznie przyrostu naturalnego w Polsce.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie kadrowo-płacowym? >> Skorzystaj z outsourcingu kadrowo-płacowego Grant Thornton <<
Justyna Śmigielska
Specjalista ds. księgowości z wieloletnim doświadczeniem także kadrowo-płacowym w obsłudze firm różnych branż i wielkości. Z Departamentem Outsourcingu Grant Thornton związana od 2022 roku.
