Jeśli zleceniobiorca zgłosi, że chce zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem, płatnik ma obowiązek zgłosić go do wybranego ubezpieczenia.
Dla zleceniobiorców część ubezpieczeń pozostaje kwestią wyboru. Jeśli umowa zlecenie jest tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego, zleceniobiorca może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Gdy w wyniku zbiegu tytułów do ubezpieczeń od umowy oblicza się jedynie składkę zdrowotną, zleceniobiorca może wnioskować o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym. Opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenia zleceniobiorcy po terminie nie skutkuje wyłączeniem go z tych ubezpieczeń.
Masz wątpliwości dotyczące kwestii związanych z ubezpieczeniami społecznymi? Skorzystaj z outsourcingu kadrowo-płacowego Grant Thornton >>
Kto może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego?
Przedsiębiorcy nawiązujący współpracę ze zleceniobiorcami, najczęściej spotykają się z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Przystąpić do niego mogą wyłącznie te osoby, dla których dana umowa jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Ma to miejsce np., gdy umowa pozostaje ich jedynym tytułem do ubezpieczeń lub gdy z innych tytułów ich podstawa wymiaru składek jest zbyt niska. Wniosek o objęcie tym ubezpieczeniem zleceniobiorcy mogą złożyć zarówno na początku współpracy, jak i w trakcie jej trwania. Pracodawca, po otrzymaniu takiego wniosku, ma obowiązek dokonać stosownego zgłoszenia do ZUS. Pracownik może w każdym momencie zawnioskować o wyrejestrowanie go z tego ubezpieczenia.
Termin zgłoszenia
Co do zasady, data przystąpienia do ubezpieczenia nie może być wcześniejsza, niż data zgłoszenia do ZUS. Wyjątek stanowi zgłoszenie pierwszorazowe – jeśli płatnik dokona go w terminie 7 dni od rozpoczęcia współpracy (powstania obowiązku ubezpieczeń), zleceniobiorca zostanie objęty tym ubezpieczeniem od dnia wskazanego we wniosku. W praktyce można spotkać się z bardziej elastyczną interpretacją tych zasad przez organ rentowy. Na przykład, gdy ubezpieczony udowodni, że płatnik zwlekał ze zgłoszeniem, ZUS może wydać decyzję o objęciu zleceniobiorcy ubezpieczeniem od daty złożenia przez niego wniosku.
PRZYKŁAD 1
Jan zawarł umowę zlecenie od 1 kwietnia z firmą XYZ. W oświadczeniu zleceniobiorcy, z datą 29 marca wskazał, że chce podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Firma XYZ wysłała zgłoszenie do ZUS w dniu 8 kwietnia. Jan zostanie objęty ubezpieczeniem od 1 kwietnia, gdyż płatnik dokonał zgłoszenia w przeciągu 7 dni od rozpoczęcia współpracy.
PRZYKŁAD 2
Anna zawarła umowę zlecenie od 1 marca. Przed jej zawarciem zadeklarowała zleceniodawcy, że nie przystępuje do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. 15 lipca przekazała zleceniodawcy wniosek o zgłoszenie jej do tego ubezpieczenia. Zleceniodawca korzysta z usług biura rachunkowego, do którego wniosek trafił 19 lipca; zgłoszenie do ZUS wysłano następnego dnia. W takim przypadku Anna będzie podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu dopiero od 20 lipca.
Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe – zarówno obowiązkowe, jak i dobrowolne – stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez uwzględnienia ograniczenia do kwoty 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
PRZYKŁAD
Anna, która została zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 20 lipca, otrzymała ostatniego dnia miesiąca wynagrodzenie za lipiec w kwocie 3000 zł brutto. Mimo, że do ubezpieczenia chorobowego przystąpiła w trakcie miesiąca, podstawą obliczenia składki chorobowej będzie kwota 3000 zł.
Gdy zleceniobiorca przystępuje do ubezpieczenia chorobowego dobrowolnie, podstawa jego wymiaru nie może przekroczyć 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznie (obwieszczenie w “Monitorze Polskim” ogłaszane po koniec roku kalendarzowego; w 2019 r. ograniczenie wynosi 11 912,50 zł). Jeśli wynagrodzenie w danym miesiącu zostanie wypłacone za np. trzy miesiące, kwota ograniczenia będzie równa trzykrotności limitu miesięcznego.
Którzy zleceniobiorcy mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego?
Jeśli w wyniku zbiegu tytułów ubezpieczeń dana umowa zlecenie nie stanowi obowiązkowego tytułu do ubezpieczeń społecznych, zleceniobiorca ma prawo przystąpić do nich z tego tytułu dobrowolnie. W takim przypadku nie będzie mógł on podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, ubezpieczenie wypadkowe będzie natomiast dla niego obowiązkowe.
Tak samo, jak w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zgłoszenia dokonuje się od daty wskazanej we wniosku, lecz nie wcześniej niż od dnia zgłoszenia do ZUS; wyjątkiem również pozostaje dokonanie zgłoszenia w terminie 7 dni od rozpoczęcia współpracy.
Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe
Podstawę wymiaru dobrowolnych składek emerytalnej, rentowej i równocześnie składki wypadkowej, będzie stanowić przychód, jeśli wynagrodzenie określono kwotowo, w stawce godzinowej, akordowej lub prowizyjnie. Tak jak w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych, gdy podstawa wymiaru składek w danym roku przekroczy 30-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, należy zaprzestać obliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Jeśli zleceniobiorca przystąpi do dobrowolnego ubezpieczenia w trakcie miesiąca, podstawę wymiaru składek za ten miesiąc należy obliczyć proporcjonalnie do czasu podlegania temu ubezpieczeniu.
WAŻNE!
Mimo, że jest to ubezpieczenie dobrowolne, składki są odprowadzane na zasadach ogólnych, a więc w odpowiedniej części przez ubezpieczonego i płatnika.
PRZYKŁAD
Agata zawarła umowę zlecenie w dniu 15 maja 2019 r. Równocześnie jest zatrudniona w innej firmie na podstawie umowy o pracę, gdzie jej wynagrodzenie zagwarantowane w umowie o pracę przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z tytułu umowy zlecenie obowiązkowe jest dla niej jedynie ubezpieczenie zdrowotne. 15 lipca tego roku składa jednak zleceniodawcy wniosek o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym. Anna otrzymuje wynagrodzenie za lipiec na koniec miesiąca w wysokości 1500 zł brutto. W takim przypadku rozliczenie składek będzie wyglądać następująco:
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe:
(1500/31 dni) x 17 dni (liczba dni podlegania ubezpieczeniu) = 822,58 zł
składka emerytalna:
ubezpieczony: 822,58 x 9,76% = 80,28
płatnik: 822,58 x 9,76% = 80,28
składka rentowa:
ubezpieczony: 822,58 x 1,5% = 12,34
płatnik: 822,58 x 6,5% = 53,47
składka wypadkowa (dla płatnika, który zatrudnia do 9 ubezpieczonych):
płatnik: 822,58 x 1,67% = 13,74
podstawa składki zdrowotnej: 1500 – 92,62 (suma składek finansowanych przez ubezpieczonego) = 1407,38
Umowa zlecenie może stanowić tytuł do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego lub dobrowolnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Obowiązki pracodawcy w przypadku ubezpieczenia chorobowego ograniczają się do zgłoszenia i rozliczania składek. Jeśli jednak pracownik zdecyduje się na podleganie dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, płatnik będzie musiał także ponieść koszt składek tak, jakby było to ubezpieczenie obowiązkowe.
