Kontrola trzeźwości po 21 lutego 2023 roku – instrukcje resortu pracy

Jakie zasady kontroli trzeźwości obowiązują, gdy kontrolę trzeźwości przeprowadza pracodawca, a jakie gdy robi to policja? Jak działać w przypadku podejrzenia, że pracownik jest nietrzeźwy? Czy można kontrolować trzeźwość pracowników zdalnych?

 

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło >> wytyczne << dotyczące tego, w jaki sposób należy w praktyce stosować nowe przepisy dodane do Kodeksu pracy, w zakresie kontroli trzeźwości pracowników. Poniżej kluczowe informacje.

 

Ogólne zasady dotyczące kontroli trzeźwości pracowników

• Pracodawca ma zakaz dopuszczania do pracy pracownika będącego pod wpływem środków działających podobnie do alkoholu lub nietrzeźwego.
• Kontrola trzeźwości pracowników pracujących ZDALNIE co do zasady będzie raczej rzadkością, ze względu na przesłanki uzasadniające konieczność jej przeprowadzenia. Jednak to do pracodawcy będzie należała ostateczna decyzja.
• Pracownicy mogą być kontrolowani prewencyjnie przez pracodawcę, o ile zostało to uregulowane w wewnątrzzakładowych przepisach – nawet jeżeli nie wykazują oznak bycia pod wpływem alkoholu.
• Jeżeli pracodawca podejrzewa, że pracownik jest pod wpływem alkoholu (np. zatacza się), a nie zostały w danej firmie wdrożone wewnętrzne zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników, wówczas taką kontrolę może przeprowadzić policja.
• Dokładnie te same zasady obowiązują w przypadku kontroli obecności w organizmie pracownika środków działających podobnie do alkoholu. Lista tych środków została określona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz.U. z 2023 r. poz. 317).

 

Kontrola trzeźwości realizowana przez pracodawcę

Zasady dotyczące przeprowadzania kontroli przez pracodawcę muszą być uregulowane w dokumentach wewnątrzzakładowych i opublikowane w sposób przyjęty przez pracodawcę przynajmniej na dwa tygodnie przed pierwszą kontrolą. Dopiero wówczas pracodawca może objąć kontrolą prewencyjną tych pracowników, których praca stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia innych pracowników bądź innych osób lub dla mienia (jakiegokolwiek). Kontrolowani mogą być również pracownicy wykazujący oznaki nietrzeźwości. Owej kontroli dokonuje się poprzez badanie wydychanego powietrza za pomocą urządzenia, które posiada ważny certyfikat.

W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości pracodawca ma zakaz dopuszczenia pracownika do pracy, a wynik badania powinien zarchiwizować w aktach osobowych pracownika w części E.

Kontrola trzeźwości wykonana przez policję

Policja może dokonać kontroli trzeźwości tylko na wyraźne żądanie pracownika lub pracodawcy. Takiego badania policja dokonuje alkomatem lub zleca badanie krwi, jeżeli:

• nie ma możliwości przeprowadzenia badania alkomatem,
• pracownik odmawia poddania się takiemu badaniu,
• stan pracownika nie pozwala na przeprowadzenie takiego badania,
• wynik przekracza zakres pomiarowy urządzenia wykorzystywanego do badania,
• pracownik zażąda badani krwi mimo wcześniejszego badania alkomatem.

Z takiego badania trzeźwości sporządzany jest protokół, który zachowuje policja. Pracodawcy natomiast przekazywane są jedynie podstawowe informacje: dane pracownika, data, godzina i minuta badania oraz jej wynik. W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości, pracodawca ma obowiązek zarchiwizować w aktach osobowych danego pracownika dokument uzyskany od policji.

Jeżeli w toku policyjnego badania okaże się, że pracownik był trzeźwy, nieobecność związaną z realizacją tego badania pracodawca powinien zakwalifikować jako okres usprawiedliwionej płatnej nieobecności. W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości, to pracodawca decyduje o kwalifikacji nieobecności.

Chcesz wiedzieć więcej o zmianach w Kodeksie pracy? Skontaktuj się z >> Kancelarią Prawa Pracy << Grant Thornton!

 

Badanie narkotestami

Dokładnie te same zasady obowiązują w przypadku badania na obecność w organizmach pracowników środków działających podobnie do alkoholu (tzw. narkotyków). Najważniejsza różnica dotyczy jedynie urządzenia, przy pomocy którego takie badanie jest przeprowadzane (narkotester). Badanie narkotestem przeprowadza się wykorzystując próbkę śliny pobraną od pracownika.

Policja może zlecić badanie krwi lub moczu na obecność tzw. narkotyków w sytuacji, gdy:

• nie ma możliwości przeprowadzenia badania narkotesterem,
• pracownik odmówi poddania się badaniu,
• pracownik zażąda przeprowadzenia badania krwi lub moczu pomimo przeprowadzenia badania narkotesterem,
• stan pracownika uniemożliwia przeprowadzenie badania.

Lista środków, na obecność których pracodawca może kontrolować pracowników, jest określona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz.U. z 2023 r. poz. 317). Jeżeli pracownik przyjmuje leki zawierające takie środki, o zdolności pracownika do pracy powinien decydować lekarz.

Podejrzenie nietrzeźwości pracownika – jak działać?

Jeżeli pracodawca podejrzewa, że pracownik jest nietrzeźwy, ma zakaz dopuszczenia go do pracy. W takiej sytuacji powinien poinformować pracownika (ustnie, pisemnie) o swoim podejrzeniu i w przypadku zakwestionowania zasadności tych podejrzeń przez pracownika, może wezwać policję lub sporządzić notatkę uwzględniającą zeznania świadków. Jeżeli pracownik jest objęty kontrolą prewencyjną (zgodnie z wewnętrznymi zasadami), pracodawca może samodzielnie dokonać kontroli alkomatem.

Analogiczne zasady postępowania obowiązują w przypadku podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu tzw. narkotyków.

 

Praca zdalna a kontrola trzeźwości

Resort pracy zakłada, że zasadniczo kontrola trzeźwości pracowników zdalnych będzie rzadkością, gdyż jest wykonywana przy pomocy urządzeń teleinformatycznych i nie niesie ze sobą wysokiego ryzyka dla zdrowia, życia czy mienia.

Pracownicy pracujący zdalnie mogą zostać poddani kontroli tylko w sytuacji spełnienia przesłanek wymienionych we wprowadzonych w tym zakresie przepisach. Rolą pracodawcy jest określenie grupy/grup pracowników objętych kontrolą, a także sposobu jej przeprowadzania.

Pracownik jest nietrzeźwy – co dalej?

W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości u pracownika przez pracodawcę, możliwe jest dodatkowo nałożenie na pracownika kary porządkowej lub/i rozwiązanie z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.