W sytuacji, gdy zalecone przez lekarza, w związku z ciążą, badania lekarskie nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy, pracodawca ma obowiązek udzielenia ciężarnej pracownicy zwolnienia od pracy. Za czas takiej nieobecności pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Warunki udzielenia zwolnienia od pracy
Nieobecność wynikająca z wykonywania przez ciężarną pracownicę badań lekarskich związanych z ciążą powinna zostać uznana za usprawiedliwioną i płatną, jednakże przy spełnieniu przesłanek wymienionych w Kodeksie Pracy, stanowiącym, iż:
Art. 185. [Badania lekarskie]
§2. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Z przytoczonego przepisu wynika, iż badania muszą zostać zlecone przez lekarza, który podejmuje decyzję o ich rodzaju, konieczności przeprowadzenia oraz kieruje na nie ciężarną pracownicę. Nie ma znaczenia rodzaj badań, na które skierowana została pracownica, jednakże muszą one pozostawać w bezpośrednim związku przyczynowym z ciążą. W przypadku braku tego rodzaju powiązania, możliwość skorzystania ze zwolnienia zostaje wykluczona.
Inną przesłanką, która musi zostać spełniona, aby pracodawca mógł udzielić zwolnienia jest brak możliwości przeprowadzenia badań poza godzinami pracy. Wprawdzie przyczyny, z powodu których badania nie mogą zostać wykonane poza godzinami pracy nie zostały sprecyzowane przez ustawodawcę, ale uznać należy, że dotyczą one zarówno sytuacji wynikającej z przyczyn medycznych, jak również przypadków, w których godziny pracy placówki przeprowadzającej badania uniemożliwiają ich wykonanie w innym czasie.
Po spełnieniu wszystkich wymienionych przesłanek, pracodawca nie ma prawa odmówić udzielenia zwolnienia. Nie może również wymagać odpracowania czasu spędzonego na badaniach, ani też sugerować wnioskowania o urlop wypoczynkowy, bezpłatny, tudzież zwolnienie lekarskie.
Przedłużenie umowy terminowej do dnia porodu – to może Cię zainteresować
Czas nieobecności
Kodeks Pracy nie określa limitu czasowego, który pracownica ma do wykorzystania – może to być zarówno cały dzień (w takim przypadku pracownica nie stawi się w danym dniu do pracy), jak i kilka godzin. Pracodawca musi wyrazić zgodę każdorazowo, zgodnie z wymienionymi wcześniej przesłankami, a zwolnienie powinno zostać udzielone na tak długo, aby pracownica miała możliwość dotarcia i powrotu na badania, poddania się niezbędnej diagnostyce oraz wykonania pozostałych czynności z tym związanych (np. rejestracja na badania).
Wynagrodzenie za czas nieobecności związanej z badaniami
Za czas usprawiedliwionej nieobecności spowodowanej koniecznością wykonania badań związanych z ciążą, pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczonego zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 lipca 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, czyli tak, jak wynagrodzenie za urlop, jednakże składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Jarosław Rupiewicz
Menedżer, Grant Thornton Doświadczony specjalista w zakresie rachuby płac, posiada wieloletnie doświadczenie zawodowe zdobyte głównie w renomowanych firmach outsourcingowych. W Grant Thornton kieruje zespołem specjalizującym się w obsłudze płacowej Klientów. W zakres jego specjalizacji wchodzą w szczególności: naliczanie wynagrodzeń, rozliczenia z ZUS, US oraz PFRON, sprawozdawczość GUS. Prowadził szereg projektów wdrożeniowych nowych w zakresie obsługi kadrowo płacowej, audytu list płac, implementacji narzędzi IT, wykorzystywanych w obszarze kadrowo-płacowym. Posiada doświadczenie trenerskie.
