Jakie są aktualne trendy na rynku pracy? Jakie korzyści, a jakie zagrożenia niosą ze sobą elastyczne formy zatrudnienia z perspektywy pracodawców i pracowników? Czy elastyczne zespoły to nieuchronna przyszłość czy przejściowa moda?
Choć wielu z nas na co dzień jest już może nieco zmęczonych słowem pandemia oraz tym, że dużo zjawisk tłumaczonych jest właśnie tą przyczyną, to jednak nie sposób zaprzeczyć, że pandemia wywołała ogromny wpływ na elastyczność pracy rozumianą w bardzo wielu aspektach. Wszyscy, zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, stanęliśmy przed koniecznością przedefiniowania naszego sposobu pracy. Tam, gdzie to możliwe, pracujemy zdalnie. Nasze zadania realizujemy on-line, łącząc się przez internet z systemami firmy. Spotkania, które dotychczas odbywaliśmy w biurze również przeniosły się do sieci. Oczywiście w wielu branżach miało to miejsce już wcześniej, zanim pandemia zapukała do naszych drzwi, ale to właśnie pojawienie się koronawirusa na tak szeroką, globalną skalę, spowodowało iż ten trend znacząco przyspieszył i zmienił naszą pracę diametralnie, a słowo elastyczny stało się kluczem do zrozumienia zachodzących zmian. Czy znasz już takie pojęcia jak GIGerzy czy A3? Jeśli nie, to przygotuj się, bo to dopiero początek zmian!
Elastyczność w formule A3 – czy to jest efektywne?
Jeden z najnowszych raportów poświęconych aktualnym transformacjom na rynku pracy przygotowany przez Talent Alpha (The A3 Work Revolution. The Future of Work Report 2021) wskazuje jednoznacznie, że dzisiejsza praca w perspektywie globalnej oparta jest na trzech zasadniczych fundamentach: Anytime, Anyplace i Anywhere. Określenie A3, które od dłuższego już czasu zyskuje na popularności, w okresie pandemii rozwinęło skrzydła i charakteryzuje pracę w dowolnym czasie, w dowolnym miejscu oraz dowolnym charakterze – jako pracownik pełnoetatowy, B2B, freelancer czy niezależny konsultant. Ogromna liczba pracodawców w bardzo krótkim czasie musiała w taki sposób przeorganizować swoje procesy, aby móc efektywnie funkcjonować w czasach COVID-19. Elastyczne rozwiązania, które już wcześniej się sprawdzały zwłaszcza w branży IT musiały w krótkim czasie zostać zaadaptowane również w innych sektorach. Okazało się, że pracownik realizujący swoje zadania dotychczas w tradycyjnej przestrzeni biurowej, może równie dobrze wykonywać je w domu. Co więcej, tegoroczne badania OLX Praca (Know how 2022 – nowe spojrzenie na rynek pracy) wskazują, że 59% osób pracujących zdalnie postrzega swoją efektywność na takim samym poziomie jak wcześniej, 25% osób ocenia swoją efektywność podczas pracy zdalnej na wyższą, a 16 % odczuwa niższy poziom efektywności pracując w systemie home office. Wedle tego samego raportu co 6. ankietowany wskazywał, że pracując zdalnie poświęca na pracę więcej czasu, czyli de facto pracuje więcej, aniżeli w biurze.
Elastyczne podejście do zatrudniania pracowników sprawia również, że nie ma już większego znaczenia skąd nasz pracownik będzie wykonywał swoją pracę, a co za tym idzie, mamy dostęp do większej liczby kandydatów. Rekruterzy, którym pandemia również umożliwiła czy wręcz niejako narzuciła prowadzenie rekrutacji on-line na dużo większą skalę, obecnie mają możliwość dotarcia do puli kandydatów spoza dotychczas preferowanego obszaru odległości od siedziby firmy. Oferując pracę zdalną możemy rekrutować skądkolwiek chcemy – z dowolnego miejsca w kraju czy na świecie. Inną rzeczą jest oczywiście dostosowanie systemów informatycznych, zapewnienie uniwersalności procedur i komunikacji językowej dla osób pracujących z różnych krajów, kwestie uregulowań prawnych oraz podatkowych. Jeśli jednak uznasz, że dla Twojej firmy, zwłaszcza w dobie powiększającej się luki w talentach (czyli osób wyspecjalizowanych, o wysokich kompetencjach) to rozwiązanie pozwala otworzyć się na pracowników z dowolnego miejsca na świecie, może okazać się ono bardzo korzystne i przyczynić się doTwojej przewagi konkurencyjnej. Elastyczność to słowo, które będzie wyznacznikiem kolejnych zmian na rynku pracy, zarówno lokalnym, jak i w perspektywie globalnej. Te zmiany dokonują się już teraz i pytanie, które warto sobie postawić, brzmi: na ile jesteś w stanie dotrzymać im kroku?
Nowoczesne formy zatrudnienia pracowników – jakie są aktualne trendy?
Zgodnie z najnowszym raportem przygotowanym przez HAYS (Nowoczesne formy zatrudnienia 2021) 79% firm ma w swoich tegorocznych planach zatrudnienie pracowników tymczasowych (B2B, projekt interimowy, outsourcing procesów). Autorzy raportu wskazują także na zmieniający się profil pracownika tymczasowego. Coraz częściej z elastycznej formy zatrudnienia korzystają osoby na stanowiskach asystenckich (34%), specjalistycznych (57%), a także menedżerskich czy eksperckich (8%). Niewątpliwie pandemia przyspieszyła ten zauważalny trend sprawiając, że w niektórych branżach mocno dotkniętych negatywnymi skutkami COVID-19 oraz związaną z tym redukcją zatrudnienia, praca czasowa oraz elastyczne formy zatrudnienia stały się niejako koniecznością, by móc funkcjonować na rynku pracy. Coraz powszechniejsze staje się również określenie GIGerów, czyli osób, które poruszając się po rynku pracy świadomie rezygnują z pełnoetatowego zatrudnienia na umowę o pracę u jednego pracodawcy, na rzecz bardziej elastycznych form, jak właśnie praca tymczasowa, bycie freelancerem czy niezależnym konsultantem. Pełną charakterystykę GIGerów omówiono szerzej w raporcie EY & GIGLIKE (GIG on. Nowy Ład na rynku pracy) wskazując na ten elastyczny trend, który będzie się coraz bardziej popularyzował. Istnieją platformy pozwalające na skorzystanie z usług specjalistów o konkretnych kompetencjach, których możemy zaangażować do konkretnego zadania w projekcie.
Jedna strona medalu – jakie są plusy elastycznych form zatrudnienia?
Każde rozwiązanie niesie ze sobą szereg korzyści, ale również szereg zagrożeń, a ich świadomość umożliwia współczesnym działom HR oraz menedżerom na wypracowywanie najlepszych strategii dla ich firmy, dostosowanych do aktualnej sytuacji biznesowej.
Z punktu widzenia pracodawcy…
Niewątpliwie elastyczne formy zatrudnienia dają pracodawcom większą szansę na adaptację w zmieniającym się otoczeniu biznesowym, a zatem pozwalają elastycznie reagować na trendy pojawiające się na rynku. Umożliwiają nie tylko optymalizację kosztów, szybkie reagowanie na ewentualne wzrosty oraz spadki zapotrzebowania na określone produkty czy usługi, ale również wypełnienie luki kompetencyjnej przy realizowaniu konkretnych projektów kluczowych dla firmy (HAYS Nowoczesne formy zatrudnienia 2021). Praca zdalna umożliwiła szerokie otwarcie drzwi dla kandydatów z różnych lokalizacji, dając tym samym dostęp do większej liczby osób o pożądanych kompetencjach.
Z perspektywy pracownika…
Dla pracowników możliwość podjęcia pracy w oparciu o elastyczne formy zatrudnienia sprawia, że mają oni szansę uczestniczenia w rozwojowych projektach i budowania swoich doświadczeń zawodowych w różnych firmach. Daje im to dużą przewagę na rynku pracy, ponieważ dysponują szeroką perspektywą zawodową i branżową. Mają bowiem możliwość szlifowania swoich najcenniejszych kompetencji zawodowych w różnych środowiskach biznesowych, co czyni ich bardzo atrakcyjnymi pracownikami, potrafiącymi dodatkowo wykazać się wysoką umiejętnością adaptacji oraz elastycznością. Praca w systemie home office daje współczesnemu pracownikowi możliwość samodzielnego regulowania work-life balance, oszczędza czas na dojazdy do siedziby firmy, pozwala łączyć pracę zawodową z innymi obowiązkami wynikającymi z pełnionych ról życiowych.
Druga strona medalu – jakie są minusy elastycznych form zatrudnienia?
Elastyczna praca to nie jednowymiarowy, sielankowy obraz szczęśliwych pracodawców oraz osób przez nich zatrudnianych.
Z punktu widzenia pracodawcy…
Nowoczesne formy zatrudnienia wymagają dostosowania wielu procesów w firmach, o czym doskonale wiedzą menedżerowie na co dzień zarządzający zróżnicowanymi zespołami. Istotne są tutaj szeroko rozumiane standardy w zakresie prowadzonych projektów, rozłożenie ich na konkretne zadania, które mogłyby być realizowane przez różnych zewnętrznych specjalistów. W tym momencie rola menedżera sprowadza się już nie tylko do mentora prowadzącego dobrze znany sobie zespół, ale do osoby, która potrafi w strategiczny sposób tak koordynować projekty, aby w odpowiednich momentach, do konkretnych zadań, angażować osoby z zewnątrz i monitorować nie tylko efekty pracy, ale również ich współpracę zespołową. Takie działania wymagają odpowiednich kompetencji menedżerskich, umiejętności przeprojektowania procesów i otwarcia się na realizację zadań w zupełnie inny sposób. Wypracowania innych procedur, przygotowania odpowiednich narzędzi informatycznych oraz zapewnienia serwisu IT w zdalnej rzeczywistości – nie każda firma jest na to gotowa. Do tego należy rozważyć kwestie prawne zatrudniania pracowników w elastycznych formach pracy, zwłaszcza w przypadku osób z innego kraju, a także różnice kulturowe czy językowe.
Z perspektywy pracownika…
Z perspektywy osób pracujących na podstawie elastycznych form zatrudnienia nie zawsze udaje się zachować ciągłość finansową. Wymaga to umiejętności pozyskiwania nowych zleceń oraz śledzenia aktualnych trendów na rynku pracy, by kompetencje, które stanowią sedno oferty danego pracownika, były zawsze adekwatne do zapotrzebowania potencjalnych pracodawców. Nie tak łatwo też zbudować odpowiednie relacje międzyludzkie czy poczuć właściwą kulturę firmy, nie mając drugiej osoby niemal na wyciągnięcie ręki czy nie spotykając się na biurowym korytarzu. Dodatkowo praca w systemie home office dla jednych będzie dobrodziejstwem, a dla drugich wręcz przeciwnie. Może się bowiem okazać, że brak small talków ze współpracownikami przy kawie, brak możliwości porozmawiania z drugim człowiekiem w realnym świecie, a nie tylko za pomocą komunikatorów czy wideokonferencji, będzie stanowić znaczące obciążenie w sferze kondycji psychofizycznej człowieka. Nie każdy też ma możliwość wydzielenia w domu spokojnej strefy przeznaczonej na pracę zwłaszcza, gdy wymaga to dzielenia tej samej przestrzeni z dziećmi uczącymi się w trybie zdalnym, jednocześnie sprawując opiekę nad młodszymi pociechami. Praca z domu powoduje też zatracie jasnych granic między światem zawodowym a strefą prywatną, utrudniając wyłączenie się ze spraw zawodowych i umożliwienie odpoczynku pozwalającego na regenerację sił.
Elastyczność kierunkiem na przyszłość
Niezależnie od tego, w którym momencie aktualnie się znajdujesz, czy jako pracodawca korzystasz już w jakimś stopniu z elastycznych form zatrudnienia czy też dopiero taką możliwość rozważasz, elastyczne formy zatrudnienia będą w nadchodzącym czasie zyskiwać na znaczeniu. Ta forma zatrudnienia będzie współistniała na rynku pracy z tradycyjnymi umowami o pracę, i to od osób zarządzających będzie zależało na ile będą w stanie dostosować swoje procesy do korzystania z niej w szerszym zakresie. Niemałą rolę odegrają tutaj również uwarunkowania branżowe, ponieważ nie każdy sektor jest na elastyczne formy pracy przygotowany. Jest to także wyzwanie dla działów HR, które już dzisiaj muszą mierzyć się z tym, w jaki sposób dostosować swoje procesy onboardingowe czy cały program benefitów do aktualnych trendów na rynku pracy. Jak utrzymać unikatową kulturę organizacyjną w rozproszonym zespole? Jak dbać o wysoką motywację w tak zróżnicowanym teamie i jak utrzymać spójność działań w dążeniu do celu? To i wiele innych pytań od dłuższego czasu nurtuje specjalistów HR, skłaniając ich do wypracowywania odpowiednich rozwiązań, wymagających indywidualnego i empatycznego podejścia.
Jeśli jako pracownik zastanawiasz się czy podejmowanie pracy w trybie czasowym ma sens, warto abyś rozeznał jakie są Twoje aktualne priorytety zawodowe oraz sytuacja życiowa. W dobie intensywnie zmieniającego się rynku pracy taka forma zatrudnienia pozwoli na uzyskanie dochodów lub przekwalifikowanie się i zdobycie nowych kompetencji, być może w zupełnie nowej, rozwojowej branży. Z drugiej jednak strony trzeba zastanowić się na ile praca zdalna, z dala od kolegów i codziennego biurowego życia, Ci odpowiada. Twoje indywidualne odczucia i przemyślenia odgrywają tu kluczową rolę. Elastyczność kształtuje nową rzeczywistość zarówno z perspektywy pracodawców, jak i samych pracowników i to od nas zależy w jakim stopniu z niej skorzystamy.
