Co resort rodziny chce zaproponować bezrobotnym? Jak chce aktywizować kobiety, rodziców małych dzieci, członków rodzin wielodzietnych czy rolników? Szczegóły poniżej.
5 października do konsultacji społecznych trafił projekt ustawy o aktywności zawodowej, autorstwa Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Pisaliśmy o tym w artykule pt. „Projekt ustawy o aktywności zawodowej – co rządzący planują dla pracodawców?”. Tak jak wspomnieliśmy wówczas, jego kluczowym i zdecydowanie rewolucyjnym rozwiązaniem będzie oddzielenie statusu osoby bezrobotnej od możliwości uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego. Zmiany te mają wejść już od 1 stycznia 2023 roku. Co jeszcze rządzący chcą zaproponować osobom trwale bezrobotnym, rolnikom czy wielodzietnym rodzinom?
Oddzielenie statusu bezrobotnego od prawa do ubezpieczenia zdrowotnego
Wspomniane już wprowadzenie ubezpieczenia zdrowotnego dla osoby niemającej innego tytułu do tego ubezpieczenia ma być najważniejszą zmianą w zakresie aktywizacji bezrobotnych, dzięki której dostęp do świadczeń zdrowotnych zyskają osoby nieaktywne zawodowo i niezarejestrowane w urzędzie pracy. W praktyce projektodawcy planują, że ZUS będzie udostępniał i przyjmował stosowne wnioski poprzez PUE ZUS oraz że będzie weryfikował zawarte w nich dane na podstawie własnych rejestrów oraz baz, do których ma prawny dostęp. Przyznanie ubezpieczenia zdrowotnego nie będzie wymagało wydania decyzji – jedyne, co zrobi ZUS, to zakomunikuje, że objął danego wnioskodawcę ubezpieczeniem na swoim profilu informacyjnym. Będzie trzeba jednak spełnić trzy warunki, żeby zyskać dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej:
- stale przebywać na terytorium Polski,
- uzyskiwać zarobki nie przekraczające połowy minimalnego wynagrodzenia(tj. 1745 zł od stycznia 2023 roku i 1800 zł od lipca),
- nie posiadać prawa do ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu(np. poprzez zgłoszenie przez innego członka rodziny).
Szersze prawo do zasiłku dla bezrobotnych
Oddzielenie statusu osoby bezrobotnej od możliwości uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego to kluczowa, ale oczywiście nie jedyna propozycja resortu pracy mająca na celu zwiększenie aktywności zawodowej Polaków. Dugą ważną zmianą będzie możliwość uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia mieszczącego się w widełkach od połowy do pełnego minimalnego wynagrodzenia – obecnie uprawnienie to przysługuje bezrobotnym, którzy pobierają co najmniej minimalną krajową. Jednak będzie też druga strona medalu – niższe o połowę zasiłki dla bezrobotnych, które w takiej sytuacji wyniosą:
- 652,05 zł przez pierwsze trzy miesiące przebywania na „bezrobociu”,
- a następnie 512,05 zł – w kolejnych miesiącach.
Zasiłki dla bezrobotnych uzyskujących minimalne wynagrodzenie będzie wypłacane w pełnej wysokości, tj.:
- 1304,10 zł w okresie pierwszych 90 dni posiadania uprawnienia,
- 1024,10 zł w okresie kolejnych dni jego posiadania.
W większości bez zmian pozostaną warunki konieczne do uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych, na czele z okresami aktywności zawodowej uprawniającymi do tego świadczenia (poza tym, że ma zniknąć 80% zasiłku podstawowego przysługującego bezrobotnym posiadającym okres uprawniający do zasiłku poniżej 5 lat). Również okresy pobierania zasiłku (tj. podstawowy 180 dni i wydłużony 365 dni) mają być utrzymane.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie rozliczeń kadrowo-płacowych? Sprawdź >> outsourcing kadrowo-płacowy Grant Thornton <<
Bon, pożyczka, wyższe stypendia, zmiany w stażach…
Projekt ustawy o aktywności zawodowej zawiera cały szereg rozwiązań. Poniżej pozostałe propozycje – poza dwoma wyżej opisanymi – jakie zostały zawarte w konsultowanych obecnie przepisach:
- bon na podjęcie kształcenia ustawicznego w wysokości maksymalnie przeciętnego wynagrodzenia (w II kw. br. było to 6156,26 zł) – będzie go można wykorzystać na usługi rozwojowe oferowane w Bazie Usług Rozwojowych (BUR) – szkolenia, studia podyplomowe, dokumenty potwierdzające nabycie wiedzy i umiejętności etc.;
- pożyczka edukacyjna – służąca pokryciu przez osobę bezrobotną analogicznych wydatków, jak te wspomniane powyżej; ma być ona nieoprocentowana i wynosić do 400% wartości przeciętnego wynagrodzenia; jej spłata ma się zacząć po trzech miesiącach od zakończenia działań, na które została przyznana, i trwać 1,5 roku; terminowa spłata 80% zobowiązania będzie uprawniała do umorzenia pozostałych 20% należności;
- podniesienie stypendium dla stażystów do wysokości 140% kwoty zasiłku – aktualnie stypendyści mogą liczyć na 120% zasiłku dla bezrobotnych;
- wzrost wynagrodzenia za prace użyteczne społecznie – obecnie godzinowa stawka wynosi 9 zł, natomiast w omawianym projekcie ma być zrównana z minimalną stawką godzinową (w 2023 roku wyniesie ona od 1 stycznia 22,80 zł, a od 1 lipca 23,50 zł);
- skrócenie i ujednolicenie zasad stażu pracy – ma on trwać maksymalnie 24 miesiące w przypadku jednego bezrobotnego oraz maksymalnie 12 miesięcy łącznie u jednego oferenta stażu, przy czym będzie możliwość ponownego podjęcia stażu u dotychczasowego pracodawcy, o ile od ostatniego terminowania upłyną ponad dwa lata; ponadto staż ma być oferowany na jednolitych zasadach dla wszystkich bezrobotnych, co oznacza zniesienie różnicowania długości stażu od wieku stażysty (dotąd młodzi bezrobotni mieli prawo do dłuższego stażu nawet o rok);
- rezygnacja z wypłaty stypendium szkoleniowego dla bezrobotnego, po podjęciu przez niego pracy w trakcie trwania szkolenia – według projektodawców oferowana kwota 20% zasiłku dla bezrobotnych jest na tyle niska, że nie jest atrakcyjna, a osoba podejmująca pracę i tak zyskuje już źródło dochodu;
- rezygnacja z sankcji za odmowę przyjęcia odpowiedniej pracy przez osoby bezrobotne – odejście od systemu sankcyjnego ma być możliwe za sprawą oddzielenia składki zdrowotnej od ubezpieczenia zdrowotnego, dzięki czemu klientami PUP mają się stać osoby zainteresowane podjęciem pracy;
- zniesienie właściwości urzędu pracy ze względu na miejsce zameldowania stałego lub czasowego – ustawodawcy chcą ułatwić bezrobotnym kontakt z urzędem pracy, przenosząc ich sprawy do PUP najbliższego miejscu ich zamieszkania, zamiast zameldowania – jak do tej pory.
Rozwiązania dla kobiet wracających na rynek pracy i rodzin oraz rolników
W ramach wprowadzenia instrumentów dla wielodzietnych rodzin, rodziców zainteresowanych powrotem na rynek pracy czy rolników, projektodawcy planują wdrożenie m.in.:
- pierwszeństwa w dostępie do rozwiązań oferowanych w ustawie m.in. dla bezrobotnych członków rodzin wielodzietnych posiadających Kartę Dużej Rodziny;
- uwzględnienie przedsiębiorstw rodzinnych w przyznawaniu i rozliczaniu form pomocy finansowanych z Funduszu Pracy (w uzasadnionych przypadkach pomoc będzie mogła być udzielana mimo pokrewieństwa klienta powiatowego urzędu pracy z pracodawcą, u którego podjął lub planuje podjąć zatrudnienie);
- rozwiązań mających zaktywizować rodziców małych dzieci, m.in. w postaci pracy na pół etatu za wynagrodzenie równe wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę (zapewniającej prawo do ubiegania się o stosowną wysokość zasiłku dla bezrobotnych);
- możliwości uzyskania statusu osoby bezrobotnej przez rolników posiadających gospodarstwa powyżej 2 ha, dzięki czemu będą oni mogli skorzystać z różnych form wsparcia przedstawionych powyżej, zwiększając swoje szanse na rynku pracy.
Proces legislacyjny można śledzić na stronie legislacja.rcl.gov.pl: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12364850
Honorata Zakrzewska-Krzyś
Starszy specjalista ds. content marketingu w Grant Thornton. Prasowy dziennikarz ekonomiczny z kilkunastoletnim doświadczeniem zawodowym, samodzielna księgowa. Wieloletni współpracownik Grupy Wydawniczej Infor oraz Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Pisała m.in. dla Dziennika Gazety Prawnej czy Wydawcy Harvard Business Review Polska. Laureatka wyróżnienia prasowego „Pióro Odpowiedzialności” przyznawanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
