Nowe wymogi wobec osób pracujących z małoletnimi!

15 lutego weszły w życie nowe przepisy dotyczące przeciwdziałania przestępczości na tle seksualnym oraz ochrony małoletnich, które rozszerzyły obowiązki dotyczące weryfikacji osób zatrudnianych do pracy z małoletnimi. Co dokładnie się zmieniło?

Od 15 lutego 2024 r. obowiązują nowe przepisy obejmujące poprawkę do Ustawy z 13 maja 2016 roku o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1304) – głównie sprowadzające się do art. 21 ww. ustawy. Rozszerzają one obowiązki weryfikacyjne podmiotów zatrudniających do pracy z małoletnimi, wymagając prześwietlenia potencjalnego pracownika/podwykonawcy aż 20 lat wstecz, także z okresów zamieszkiwania poza granicami Polski. Ponadto rozszerzają katalog działalności wymagających dodatkowej weryfikacji osób dopuszczanych do pracy z małoletnimi, a także nakładają nowe obowiązki informacyjne na osoby podejmujące się takich prac. Poniżej kluczowe informacje.

Obowiązki weryfikacyjne wobec osób pracujących z małoletnimi przed 15 lutego 2024 roku

Dotychczas, przed zaangażowaniem osoby do działalności związanej z:

• edukacją małoletnich,
• ich wychowaniem,
• wypoczynkiem,
• leczeniem
• czy opieką nad nimi,

pracodawcy lub inni organizatorzy takiej działalności mieli obowiązek sprawdzenia, czy potencjalny pracownik lub współpracownik figuruje w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z ograniczonym dostępem, lub w Rejestrze Państwowej Komisji.

Wymóg ten nie obowiązywał w przypadku angażowania członków rodziny małoletniego lub osób bezpośrednio znanych rodzicom dziecka, jeśli działalność ta dotyczyła opieki nad własnymi małoletnimi dziećmi lub małoletnimi dziećmi znajomych.

Rozszerzenie zakresu działalności wymagających weryfikacji

Nowelizacja ustawy poszerzyła listę działalności, w ramach których konieczne jest przeprowadzenie dodatkowej weryfikacji potencjalnych pracowników, współpracowników czy podwykonawców. Do dotychczas wymienionych zadań związanych z edukacją, wychowaniem, wypoczynkiem, leczeniem czy opieką nad małoletnimi, zostały dodane nowe kategorie, takie jak:

• świadczenie porad psychologicznych,
• rozwój duchowy,
• uprawianie sportu
• oraz realizacja innych zainteresowań przez małoletnich.

To rozszerzenie ma na celu zapewnienie większego bezpieczeństwa dzieciom i młodzieży uczestniczącym w różnorodnych formach aktywności.

Nowe obowiązki informacyjne dla osób pracujących z małoletnimi – dane z KRK

Kluczową zmianą jest wprowadzenie obowiązków określonych w art. 21 ust. 2-8 ww. ustawy, który stanowi, iż każda osoba ubiegająca się o pracę lub dopuszczenie do działalności związanej z kontaktami z małoletnimi powinna przedstawić pracodawcy lub organizatorowi tej działalności informacje z Krajowego Rejestru Karnego (KRK). Nowelizacja precyzuje, że informacje te muszą dotyczyć:

• przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego,
• przestępstw określonych w art. 189a (handel ludźmi) oraz art. 207 (znęcanie się) Kodeksu karnego,
• a także przestępstw wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2023 r. poz. 172, Dz.U. z 2022 r. poz. 2600) lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione, określone w przepisach prawa obcego.

Wymogi dla osób z obywatelstwem innym, niż polskie

Osoby, które mają obywatelstwo innego państwa, zobowiązane są dostarczyć informacje z rejestru karnego swojego kraju pochodzenia, poza informacją z KRK. W przypadku, gdy w danym kraju nie prowadzi się rejestru karnego lub nie można uzyskać takich informacji, przepisy wymagają złożenia oświadczenia o tym fakcie oraz oświadczenia o niekaralności za przestępstwa wymienione w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kk. oraz w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, a także oświadczenia, że nie wydano wobec danej osoby innego postanowienia stwierdzającego popełnienie przez nią tego typu czynów zabronionych, oraz że nie wydano wobec niej innego postanowienia zakazującego jej podjęcie pracy czy wykonywanie działalności związanej z kontaktami z małoletnimi. Obowiązek ten dotyczy wszystkich osób – także polskich obywateli – zamieszkujących w ciągu ostatnich 20 lat poza granicami Polski. Co istotne, przepisy nie wskazują minimalnego okresu zamieszkiwania. Powyższe oświadczenia składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, zawierając klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.

Kogo nie dotyczą najnowsze regulacje odnośnie pracy z małoletnimi?

Realizacja zadań zdefiniowanych w art. 21 ust. 1-8 ustawy nie obejmuje następujących grup osób (podejmujących działalność wyszczególnioną w art. 21 ust. 1 ww. ustawy):

• członka rodziny małoletniego,
• osoby znanej osobiście rodzicowi małoletniego albo przedstawicielowi ustawowemu małoletniego,

gdy owa działalność jest wykonywana w stosunku do małoletniego dziecka, którego rodzic albo przedstawiciel ustawowy są stroną dopuszczającą do danej działalności. Członek rodziny jest rozumiany jako osoba spokrewniona lub niespokrewniona ale pozostająca w faktycznym związku oraz wspólnie zamieszkująca i gospodarująca.

Konsekwencje nieprzestrzegania nowych przepisów

Nowelizacja ustawy wprowadza również zaostrzenie sankcji za nieprzestrzeganie obowiązków związanych z weryfikacją pracowników, współpracowników czy podwykonawców. Pracodawcy i organizatorzy wspomnianych powyżej rodzajów działalności zdefiniowanych w znowelizowanych przepisach, którzy dopuszczą do pracy osobę bez uprzedniego uzyskania wymaganych informacji (zgodnie z art. 21 ust. 2 ww. ustawy), mogą zostać poddani:

• karze aresztu,
• karze ograniczenia wolności
• lub karze grzywny nie niższej niż 1000 zł.

„Art.  21.  [Obowiązek uzyskania informacji z Rejestru przed zatrudnieniem; obowiązek przedłożenia informacji z Krajowego Rejestru Karnego lub rejestru karnego innego państwa]

1. Przed nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi na pracodawcy lub innym organizatorze takiej działalności oraz na osobie, z którą ma być nawiązany stosunek pracy lub która ma być dopuszczona do takiej działalności, ciążą obowiązki określone w ust. 2-8.

2. Pracodawca lub inny organizator uzyskuje informacje, czy dane osoby, o której mowa w ust. 1, są zamieszczone w Rejestrze z dostępem ograniczonym lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze.

3. Osoba, o której mowa w ust. 1, przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIXi XXV Kodeksu karnego, w  189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600), lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego.

4. Osoba, o której mowa w ust. 1, posiadająca obywatelstwo innego państwa niż Rzeczpospolita Polska, ponadto przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.

5. Osoba, o której mowa w ust. 1, składa pracodawcy lub innemu organizatorowi oświadczenie o państwie lub państwach, w których zamieszkiwała w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelstwa, oraz jednocześnie przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestrów karnych tych państw uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.

6. Jeżeli prawo państwa, o którym mowa w ust. 4 lub 5, nie przewiduje wydawania informacji do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, przedkłada się informację z rejestru karnego tego państwa.

7. W przypadku gdy prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja, o której mowa w ust. 4-6, nie przewiduje jej sporządzenia lub w danym państwie nie prowadzi się rejestru karnego, osoba, o której mowa w ust. 1, składa pracodawcy lub innemu organizatorowi oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie była prawomocnie skazana w tym państwie za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIXi XXV Kodeksu karnego, w  189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz nie wydano wobec niej innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuściła się takich czynów zabronionych, oraz że nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.

8. Oświadczenia, o których mowa w ust. 5 i 7, składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

9. Informacje, o których mowa w ust. 2, pracodawca lub inny organizator utrwala w formie wydruku i załącza do akt osobowych pracownika albo dokumentacji dotyczącej osoby dopuszczonej do działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi. Informacje oraz oświadczenia, o których mowa w ust. 3-7, pracodawca lub inny organizator załącza do akt osobowych pracownika albo dokumentacji dotyczącej osoby dopuszczonej do takiej działalności.

10. Wykonanie obowiązków, o których mowa w ust. 1-8, nie jest wymagane przed dopuszczeniem do działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi, członka rodziny małoletniego, lub osoby znanej osobiście rodzicowi małoletniego albo przedstawicielowi ustawowemu małoletniego, gdy jest ona wykonywana w stosunku do małoletniego dziecka, którego rodzic albo przedstawiciel ustawowy są dopuszczającymi do działalności.

11. Przez członka rodziny, o którym mowa w ust. 10, należy rozumieć osobę spokrewnioną albo osobę niespokrewnioną, pozostającą w faktycznym związku oraz wspólnie zamieszkującą i gospodarującą.”

Potrzebujesz wsparcia w zakresie kadrowo-płacowym? >> Skorzystaj z outsourcingu kadrowo-płacowego Grant Thornton <<

Honorata Zakrzewska-Krzyś

Starszy specjalista ds. content marketingu w Grant Thornton. Prasowy dziennikarz ekonomiczny z kilkunastoletnim doświadczeniem zawodowym, samodzielna księgowa. Wieloletni współpracownik Grupy Wydawniczej Infor oraz Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Pisała m.in. dla Dziennika Gazety Prawnej czy Wydawcy Harvard Business Review Polska. Laureatka wyróżnienia prasowego „Pióro Odpowiedzialności” przyznawanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu.