Wakacyjne zatrudnienie uczniów i studentów. Część 1. Umowa zlecania

Dostępne formy współpracy z uczniem lub studentem

Pracodawcy zatrudniający uczniów i studentów do 26. roku życia najczęściej wybierają jeden z czterech typów umów: zlecenie, o dzieło, o praktykę absolwencką lub umowę o pracę. W ramach nowego cyklu “Wakacyjne zatrudnienie uczniów i studentów” na blogu Poradnik HR Grant Thornton przybliżymy najważniejsze aspekty każdej z tych umów z praktycznego punktu widzenia. Zaczynamy od najpopularniejszej formy współpracy, mianowicie umowy zlecenia.

Charakterystyka umowy zlecenia z uczniem/studentem

Umowa zlecenia została uregulowana w Kodeksie Cywilnym. Charakteryzuje się dużą elastycznością w zakresie ustalania dni i godzin pracy. W praktyce tych ustaleń często dokonuje się na bieżąco w zależności od potrzeb obu stron. Należy jednak pamiętać, że konieczne jest wówczas prowadzenie ewidencji przepracowanych godzin.

Wspomniana elastyczność tej formy współpracy przejawia się również w braku relacji podporządkowania zleceniodawca-zleceniobiorca. Konsekwencją tego jest fakt, że zleceniobiorca może wykonywać zadania samodzielnie, często w wybranym przez siebie miejscu (o ile umowa nie stanowi inaczej), a za zgodą zleceniodawcy może je nawet powierzyć osobie trzeciej.

Umowę zlecenia charakteryzuje również fakt, że najczęściej jest zawierana na krótszy czas, w celu wykonywania zadań dorywczych czy sezonowych, np. praca przy obsłudze koncertu, dorywcza sprzedaż pamiątek czy obsługa kelnerska w kawiarni w wybrane dni i godziny.

Wynagrodzenie i stawka godzinowa umowy zlecenia

Miesięczne wynagrodzenie zleceniobiorcy zależy od liczby przepracowanych godzin. Należy jednak pamiętać, że zleceniobiorcy przysługuje co najmniej minimalna stawka godzinowa, która w 2025 roku wynosi 30,50 PLN brutto. Warto również zaznaczyć, że umowa zlecenia może być również nieodpłatna, o ile zostało to wyraźnie określone w postanowieniach umowy.

Z perspektywy studenta istotne jest także, że wynagrodzenie z tytułu tego rodzaju umowy objęte jest ulgą dla młodych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 Ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Oznacza to, że zleceniobiorcy do ukończenia 26. roku życia nie muszą płacić podatku od wynagrodzenia z tego tytułu. Limit zwolnienia wynosi 85 528.00 PLN przychodu w roku podatkowym.

Ponadto umowy zlecenia z uczniami i studentami w wieku do 26. roku życia nie podlegają oskładkowaniu, a w konsekwencji nie mogą być też od nich naliczane wpłaty do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). W praktyce kwota netto i kwota brutto dla zleceniobiorcy będzie taka sama, jeśli skorzysta on z obu zwolnień. Wspomniana wartość będzie także stanowiła koszt pracodawcy.

Umowa zlecenia a umowa o pracę

Rozważając tę formę współpracy, warto pamiętać, że zleceniobiorcy nie przysługują liczne uprawnienia charakterystyczne dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Po pierwsze, umowa zlecenia nie przewiduje płatnego urlopu wypoczynkowego ani wynagrodzenia chorobowego. Strony mogą jednak dobrowolnie ustalić w umowie prawo do płatnych dni wolnych. Po drugie, po stronie zleceniodawcy nie występuje obowiązek przeprowadzania szkoleń BHP oraz kierowania zleceniobiorcy na badania lekarskie. Mimo to, te kwestie każdorazowo powinny być weryfikowane przez specjalistę ds. BHP w oparciu o: rodzaj wykonywanej pracy, występujące zagrożenia i czynniki szkodliwe. Kodeks pracy nakłada bowiem na pracodawcę obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie tylko pracownikom, ale też osobom wykonującym pracę na innej podstawie niż umowa o pracę.

Należy pamiętać, że decydując się na podpisanie z uczniem lub studentem umowy zlecenia ważne jest, aby zweryfikować, czy charakter współpracy nie nosi znamion stosunku pracy. Należy więc zwrócić uwagę na: osobiste świadczenie pracy, podporządkowanie pracodawcy, ściśle określone miejsce i czas wykonywanych zadań oraz ciągłość współpracy. W przypadku zidentyfikowania cech charakterystycznych dla stosunku pracy, dla uniknięcia ryzyka zakwestionowania umowy przez organy kontrolne, bezpieczniejszym rozwiązaniem może być zawarcie umowy o pracę.

Umowa zlecenia nie bez przyczyny stanowi jedną z popularniejszych form wakacyjnej współpracy z uczniami bądź studentami. Umożliwia elastyczne kształtowanie zasad współpracy, a dodatkowo nie wiąże się z obowiązkiem potrąceń z wynagrodzenia po stronie uczniów i studentów ani dodatkowymi kosztami po stronie zleceniodawcy. Choć dla obu stron powyższe korzyści są atrakcyjne, warto upewnić się, czy charakter współpracy nie spełnia przesłanek stosunku pracy, takich jak: podporządkowanie, stałe godziny pracy czy obowiązek świadczenia pracy w określonym miejscu pod nadzorem pracodawcy. W takiej sytuacji zawarcie umowy zlecenia zamiast umowy o pracę może skutkować zarzutem obejścia prawa i konsekwencjami zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika.

Już teraz, serdecznie zachęcamy do obserwowania bloga. Wkrótce opublikujemy kolejne artykuły poświęcone pozostałym rodzajom umów.