Wakacyjne zatrudnienie uczniów i studentów. Część 2. Umowa o dzieło

29 lipca 2025

Autorstwa: Anna Mrozek

W okresie wakacyjnym uczniowie i studenci często decydują się na podjęcie pracy. To dla nich nie tylko możliwość zarobku, ale także szansa na zdobycie doświadczenia zawodowego. Z perspektywy pracodawcy zatrudnienie młodych osób to także wartość. Satysfakcjonująca dla obu stron współpraca wymaga jednak odpowiedniego dopasowania formy zatrudnienia do ich potrzeb.

Wakacyjna współpraca z uczniem czy studentem może zostać zawarta na podstawie jednej z czterech dostępnych rodzajów umów: zlecenie, o dzieło, o praktykę absolwencką lub o pracę. Pierwsza w wymienionych umów została omówiona w poprzednim artykule opublikowanym w ramach serii „Wakacyjne zatrudnienie uczniów i studentów”. Tym razem skupimy się na przybliżeniu praktycznych aspektów umów o dzieło.

Charakterystyka umowy o działo z uczniem lub studentem

Umowa o dzieło, podobnie jak omawiana wcześniej umowa zlecenia, została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Przewidziana jest jednak dla zupełnie innego rodzaju współpracy. Jej celem nie jest wykonywanie bieżących obowiązków czy świadczenie usług, lecz osiągnięcie konkretnego, z góry określonego rezultatu, dzieła. Może ono mieć charakter materialny (np. rękodzieło, mural) lub niematerialny (np. artykuł, projekt strony internetowej). Tym samym “dzieła” w rozumieniu tej umowy nie mogą stanowić czynności powtarzalne, takie jak np.: obsługa karuzeli w parku rozrywki.

Ze względu na swoją specyfikę, umowa o dzieło pozostawia także dużą swobodę w zakresie kształtowania zasad współpracy. Przepisy nie narzucają wykonawcy obowiązku osobistego wykonywania dzieła (chyba że strony postanowią inaczej) ani nie ograniczają go co do miejsca czy sposobu jego realizacji.

Podobnie jak w przypadku umowy zlecenia, wykonawcy dzieła nie przysługują typowe uprawnienia pracownika etatowego, takie jak: prawo do urlopu wypoczynkowego czy wynagrodzenia chorobowego. Zlecający dzieło nie ma również obowiązku kierowania wykonawcy na badania lekarskie ani organizowania szkoleń BHP, choć specjalista ds. BHP powinien każdorazowo rozważyć taką potrzebę, biorąc pod uwagę czynniki szkodliwe i zagrożenia w danym miejscu pracy.

Wynagrodzenie w umowie o dzieło

Przepisy Kodeksu Cywilnego jasno określają, że umowa o dzieło zawsze musi być odpłatna. Wspomniane przepisy nie przewidują jednak minimalnej stawki wynagrodzenia. Ważną kwestią jest jednak fakt, że umowa o dzieło jest nieoskładkowana niezależnie od wieku osób wykonujących dzieło. W konsekwencji nie są od niej naliczane wpłaty do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). Istotnym ograniczeniem jest natomiast brak możliwości zastosowania tzw. ulgi dla młodych. Wykonawca dzieła, nawet jeśli nie ukończył 26. roku życia, jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. W praktyce oznacza to, że wynagrodzenie netto będzie niższe niż w przypadku umowy zlecenia, od której można skorzystać z powyższego zwolnienia.

50% kosztów uzyskania przychodu (KUP) w umowie u dzieło

Ze względu na to, że realizacja umowy o dzieło często wiąże się z przeniesieniem praw autorskich do wytworzonego dzieła, wykonawca może skorzystać z tzw. mechanizmu 50% kosztów uzyskania przychodu (KUP). Rozwiązanie to, przewidziane w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, umożliwia odliczenie od przychodu 50% kosztów. W praktyce obniża to podstawę opodatkowania i zwiększa wartość wynagrodzenia netto. Skorzystanie z powyższej preferencji wymaga jednak spełnienia określonych w ustawie warunków. Przepisy określają także maksymalną wartość odliczenia, która uzależniona jest od kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, a więc tzw. progu podatkowego. W 2025 roku kwota ta wynosi 120 000 zł. Należy jednak nadmienić, że zgodnie z określonymi w ustawie warunkami, warto odpowiednie zapisy w zakresie KUP zawrzeć w podpisywanej umowie o dzieło.

Przykład:

Wykonawca dzieła w wieku 22 lat będący studentem otrzyma wynagrodzenie z tytułu zawartej umowy o dzieło w kwocie 5 000.00 PLN brutto. Kwota netto, którą należy przelać wykonawcy wyniesie 4 700.00 PLN netto (przy zastosowaniu 50% kosztów uzyskania przychodu). Zaliczka na podatek wyniesie 300.00 PLN i obciąży studenta. Całkowity koszt zatrudnienia dla zamawiającego wyniesie 5 000.00 PLN.

Umowa o dzieło z pewnością nie jest rozwiązaniem uniwersalnym i nie w każdej sytuacji może zastąpić inne formy współpracy. Będzie jednak trafnym wyborem, gdy relacja z uczniem lub studentem koncentruje się na wykonaniu konkretnego dzieła, zarówno materialnego, jak i niematerialnego.

Zachęcamy także do zapoznania się z pierwszym artykułem z serii „Wakacyjne zatrudnienie uczniów i studentów” poświęconym umowie zleceniu. Już wkrótce na blogu pojawią się kolejne publikacje, w których omówimy praktyczne aspekty zatrudnienia na podstawie umowy o praktykę absolwencką oraz umowy o pracę.