Jakie są rodzaje potrąceń z wynagrodzeń? Zasady chroniące wysokość wynagrodzeń? Jakiego typu należności podlegają potrąceniom?
Kodeks Pracy gwarantuje każdemu pracownikowi ochronę wynagrodzenia. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia, ani przenieść tego prawa na inną osobę. Każdy pracownik chciałby mieć gwarancję, że ustalenia co do wysokości zapłaty za wykonaną pracę zawarte w umowie
z pracodawcą są w pewnym sensie nienaruszalne przez każdą ze stron.
Istnieją jednak sytuacje, w których pracodawca powinien dokonać potrąceń z wynagrodzenia poracownika. Na podstawie Kodeksu Pracy rozróżnia się dwa rodzaje potrąceń:
- ustawowe – dokonywane niezależnie od zgody pracownika,
- dobrowolne – dokonywane za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie.
Ochrona wynagrodzeń
Wynagrodzenie za pracę podlega szczególnej ochronie. Jednym z jej elementów jest ograniczenie możliwości dokonywania potrąceń, tj. pracownik nie może otrzymać pensji mniejszej, niż gwarantowane w przepisach prawa minimalne wynagrodzenie za pracę.
Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z wynagrodzenia za pracę, potrąceniu podlegają tylko poniższe należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne na zasadach przewidzianych w 3 art. 108 Kodeksu pracy.
Należy również pamiętać, że przy dokonywaniu potrąceń obowiązuje wyżej wymieniona kolejność, czyli konkretne należności mają pierwszeństwo przed innymi. Jest to szczególnie istotne przy jednoczesnym zbiegu kilku różnego rodzaju potrąceń.
Świadczenia alimentacyjne
Świadczenia te stanowią najbardziej uprzywilejowaną grupę należności. Potrącanie sum na zaspokajanie należności alimentacyjnych może odbywać się zarówno w trybie postępowania egzekucyjnego – tj. za pośrednictwem komornika, jak i bez jego wszczęcia – kiedy wierzyciel przedłoży pracodawcy tytuł wykonawczy. Takie potrącenie jest możliwe nawet w przypadku istnienia kilku wierzycieli, jednak tylko wtedy, kiedy suma możliwa do potrącenia jest wystarczająca na pokrycie wszystkich tytułów wykonawczych.
Pracodawca nie będzie mógł dokonać potrącenia, jeśli:
- istnieje kilku wierzycieli i suma należności do potrącenia nie wystarcza na zaspokojenie całości roszczeń;
- wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej (przez komornika) lub administracyjnej (przez naczelnika urzędu skarbowego lub dyrektora oddziału ZUS).
Potrzebujesz więcej informacji na ten temat? Zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami kadrowo-płacowymi >>.
Należności inne niż alimentacyjne
Potrąceń innych należności niż świadczenia alimentacyjne dokonuje się na podstawie tytułów wykonawczych w egzekucji sądowej (komornik) lub administracyjnej (urząd skarbowy, ZUS). Do najczęstszych przykładów takich należności zaliczają się:
- zaciągnięte przez pracowników zobowiązania,
- podatki, składki na ZUS lub inne należności na rzecz budżetu państwa.
Zasady postępowania przy tego rodzaju potrąceniach są takie same, jak przy potrącaniu alimentów.
Zaliczki pieniężne udzielane pracownikowi
Zaliczki pieniężne są to kwoty, które wypłaca się pracownikowi na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem obowiązków służbowych i z obowiązkiem rozliczenia lub zwrotu, np. na podróż służbową, zakupy na rzecz pracodawcy itp. Należy również pamiętać, że część wynagrodzenia wypłacona pracownikowi przed terminem przewidzianym na wypłatę wynagrodzeń nie stanowi zaliczki.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie kadrowo-płacowym? Skorzystaj z wiedzy i doświadczenia ekspertów Grant Thornton >>
Kary porządkowe
Mogą być udzielane pracownikowi za nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu przez pracownika w czasie pracy. Pracodawca za wyżej wymienione przewinienia może nałożyć na pracownika karę pieniężną. Suma nałożonych kar pieniężnych nie może przekroczyć 1/10 wynagrodzenia należnemu pracownikowi do wypłaty.
autorzy: Sabina Włodarz-Jarzyna, Arleta Adach
Zapraszamy do zapoznania się z cyklem artykułów dotyczących potrąceń z wynagrodzeń – dziś część #1 zawierająca podstawowe informacje. Cały cykl obejmuje pięć publikacji poświęconych następującym zagadnieniom:
- Potrącenia z wynagrodzeń: ABC (świadczenia alimentacyjne, inne niż alimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielane pracownikowi, kary porządkowe)
- Granice potrąceń (wraz z wyliczeniem maksymalnej kwoty do potrącenia)
- Kwoty wolne od potrąceń (na przykładach)
- Potrącenia dobrowolne (wraz ze wzorem zgody pracownika na potrącenie)
- Rozwiązania w związku z Covid-19 (plus wzór oświadczenia pracownika dotyczący podwyższenia kwoty wolnej)
