Powstałe w wyniku adopcji relacje łączące dziecko i jego nowych rodziców są tożsame z relacjami opartymi na więzach krwi i pochodzenia. O przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy po przeprowadzeniu rozprawy. Czy uprawnienia urlopowe rodziców adopcyjnych są zbliżone do tych, które przysługują rodzicom biologicznym?
Zgodnie z art. 183 § 1 Kodeksu pracy: “Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:
- 20 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka;
- 31 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci;
- 33 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci;
- 35 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci;
- 37 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.”
Wiek przysposobionego dziecka – kluczowy dla uzyskania urlopu macierzyńskiego
Każdy pracownik (bez względu na płeć), który przyjął dziecko na wychowanie, czy też przyjął je jako rodzina zastępcza niezawodowa ma prawo do skorzystania z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jest on udzielany na wniosek zatrudnionego. Warunek skorzystania z powyższego urlopu przez rodzica adopcyjnego to wiek dziecka. Uprawnienie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez przysposabiane dziecko 7 roku życia, natomiast w przypadku dziecka, względem którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. W przypadku adopcji przed ukończeniem przez dziecko 7 roku życia (gdy nie jest już możliwe wykorzystanie urlopu w pełnym wymiarze) pracownik ma zagwarantowany urlop w wymiarze 9 tygodni.
Wymiar urlopu rodzicielskiego dla rodziców adopcyjnych
Po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego pracownik będący rodzicem adopcyjnym może złożyć wniosek do pracodawcy o udzielenie mu urlopu rodzicielskiego. W tym przypadku etatowcowi przysługuje urlop rodzicielski w wymiarze:
- 32 tygodni – w przypadku adopcji jednego dziecka;
- 34 tygodni – w przypadku adopcji dwóch lub więcej dzieci;
- 29 tygodni – w przypadku adopcji dziecka do 7 roku życia.
Powrót po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim
Zgodnie z obowiązującą doktryną, po zakończeniu urlopu udzielanego w związku z adopcją dziecka pracodawca ma obowiązek dopuścić pracownika do pracy na uprzednio zajmowane stanowisko. Natomiast, gdy nie jest możliwy powrót do pracy po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego czy też urlopu rodzicielskiego na to samo stanowisko, pracodawca dopuszcza pracownika na stanowisko, odpowiadające jego kwalifikacjom z wynagrodzeniem, jakie otrzymywałby, gdyby w tym czasie nie korzystał z powyższych urlopów.
Interesujesz się urlopami? Sprawdź także nasz artykuł na temat „Urlop zaległy – czy za 2020 rok trzeba udzielić do 30 września 2021 roku?”
Rodzic adopcyjny a prawo do urlopu wychowawczego i ojcowskiego
Rodzic adopcyjny, będący pracownikiem zatrudnionym w zakładzie pracy przez co najmniej 6 miesięcy ma również prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Jest on udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Tata adopcyjny zatrudniony na podstawie umowy o pracę, który chce aktywnie uczestniczyć w wychowaniu dziecka ma prawo do skorzystania z urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, tj. 14 kolejnych dni kalendarzowych łącznie z sobotą i niedzielą. Ma on prawo do jednorazowego wykorzystania tych dni jak również może podzielić urlop ojcowski na dwie części – po 7 dni każda.
W tym przypadku pracownik powinien złożyć u swojego przełożonego odpowiedni wniosek w okresie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądowego o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez nie 7 roku życia. W sytuacji, w której dziecko ma odroczony obowiązek szkolny – okres ten podlega wydłużeniu do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Dodatkowe dwa dni wolne w celu opieki nad dzieckiem adopcyjnym
Rodzice adopcyjni posiadają również prawo do zwolnienia od pracy na 2 dni lub 16 godzin w każdym roku kalendarzowym z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem udzielane w wymiarze godzinowym ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika. O tym, czy skorzystać z wolnego w dniach, czy w godzinach, decyduje on w pierwszym wniosku o udzielenie zwolnienia w danym roku kalendarzowym. Przywilej ten, wynikający z art. 188 Kodeksu pracy dotyczy etatowców, którzy wychowują dziecko poniżej 14 roku życia. Jeśli obydwoje rodzice adopcyjni pracują zawodowo, wtedy każde z nich może odebrać po 1 dniu w danym roku kalendarzowym lub też 2 dni mogą zostać wykorzystane tylko przez jednego rodzica w całości.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie prowadzenia spraw kadrowych czy płacowych pracowników? Skorzystaj z outsourcingu kadrowo-płacowego Grant Thornton >>
Ewa Gulczyńska
Specjalista ds. kadr i płac w Departamencie Outsourcingu. od 2017 związana z Grant Thornton. Absolwentka Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji oraz Podyplomowego Studium Prawa Ubezpieczeniowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończyła Kurs Specjalisty ds. Kadr i Płac w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce, dzięki czemu zajmuje się outsourcingową obsługą małych i średnich przedsiębiorstw. Grant Thornton
