Z uwagi na liczne migracje młodych Polaków do Wielkiej Brytanii, gdzie nie tylko podejmują stałą pracę, ale również decydują się na założenie rodziny warto przyjrzeć się bliżej kwestii urlopu macierzyńskiego, na który mogą przejść kobiety w ciąży i młode matki w tym kraju. Ważne jest, aby wiedzieć komu przysługuje urlop macierzyński, jaki jest czas jego trwania, jakie świadczenia pieniężne przysługują z jego tytułu oraz kto ma do nich prawo. Warto również sprawdzić jakie są podobieństwa i różnice między urlopem macierzyńskim w Wielkiej Brytanii i Polsce.
Komu przysługuje urlop macierzyński?
Urlop macierzyński przysługuje w Wielkiej Brytanii każdej kobiecie będącej pracownikiem, bez względu na staż pracy u danego pracodawcy i wysokość osiąganych zarobków. Aby móc skorzystać z tego urlopu pracownica musi złożyć do pracodawcy odpowiedni wniosek najpóźniej na 15 tygodni przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego. Powiadomienie to musi zawierać planowaną datę porodu oraz informację o dacie, wraz z którą pracownica chce rozpocząć urlop macierzyński. Wniosek może być wymagany przez pracodawcę w formie pisemnej. W ciągu 28 dni od złożenia wniosku pracodawca ma obowiązek potwierdzić daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu macierzyńskiego.
W Polsce urlop macierzyński przysługuje każdej kobiecie zatrudnionej na umowę o pracę bez względu na czas jej trwania (na czas określony lub nieokreślony). Nie przysługuje on osobom samozatrudnionym lub osobom zatrudnionym na umowę zlecenie.
Jaki jest czas trwania urlopu macierzyńskiego?
W Wielkiej Brytanii urlop macierzyński (Statutory Maternity Leave) trwa 52 tygodnie i podzielony jest na 2 części: zwykły urlop macierzyński (Ordinary Maternity Leave) trwający 26 tygodni i dodatkowy urlop macierzyński (Additional Maternity Leave) trwający pozostałe 26 tygodni. Nie ma konieczności wykorzystywania całego przysługującego wymiaru urlopu macierzyńskiego, jednak musi on trwać przez co najmniej 2 tygodnie zaraz po urodzeniu dziecka (lub 4 tygodnie jeśli kobieta pracuje w zakładzie przemysłowym). Warto również podkreślić tutaj fakt, iż w Wielkiej Brytanii urlop macierzyński może rozpocząć się najwcześniej na 11 tygodni przed planowaną datą porodu. Urlop pozostały do wykorzystania po urodzeniu dziecka zostanie odpowiednio pomniejszony.
W Polsce kwestia urlopu macierzyńskiego jest bardziej złożona. Tutaj również kobieta może wykorzystać 52 tygodnie urlopu w związku z urodzeniem przez nią dziecka, jednak sam urlop macierzyński trwa 20 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka), natomiast pozostałe 32 tygodnie stanowią urlop rodzicielski (34 tygodnie w przypadku, gdy przy jednym porodzie urodziło się dwoje lub więcej dzieci). Warto tu również zwrócić uwagę na fakt, iż w zależności od liczby urodzonych dzieci (podczas jednego porodu) czas trwania urlopu macierzyńskiego może się wydłużyć odpowiednio do:
- 31 tygodni w przypadku bliźniaków
- 33 tygodni w przypadku trójki dzieci
- 35 tygodni w przypadku czwórki dzieci
- 37 tygodni w przypadku pięciorga i więcej dzieci.
Po wykorzystaniu minimum 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie, pracownica ma prawo do rezygnacji z pozostałej części urlopu pod warunkiem, że zostanie ona wykorzystana przez ojca dziecka. W przeciwnym razie, pracownica musi wykorzystać urlop macierzyński w całości (20 tygodni). W Polsce z urlopu macierzyńskiego można skorzystać najwcześniej na 6 tygodni przed planowaną datą porodu. Również tutaj, podobnie jak w Wielkiej Brytanii, długość urlopu do wykorzystania po urodzeniu dziecka zostaje odpowiednio pomniejszona o wykorzystany już wcześniej (przed porodem) urlop macierzyński.
Jakie świadczenia pieniężne przysługują w przypadku urlopu macierzyńskiego i kto je wypłaca?
W przypadku urlopu macierzyńskiego w Wielkiej Brytanii pracownicy przysługuje wynagrodzenie za czas urlopu macierzyńskiego (Statutory Maternity Pay, SMP) wypłacane przez pracodawcę. Przysługuje ono do 39 tygodnia urlopu macierzyńskiego. Jego wysokość wynosi 90% średniego tygodniowego wynagrodzenia (przed naliczeniem podatku) przez pierwsze 6 tygodni trwania urlopu macierzyńskiego, natomiast przez pozostałe 33 tygodnie wynosi ono odpowiednio £145,18 lub 90% średniego tygodniowego wynagrodzenia w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa. Od kwoty tego wynagrodzenia, podobnie jak w przypadku wynagrodzenia za pracę, potrącany jest podatek oraz składka na ubezpieczenie społeczne (National Insurance). Jego wypłata następuje wraz z rozpoczęciem się urlopu macierzyńskiego.
Oprócz wynagrodzenia za okres urlopu macierzyńskiego, w Wielkiej Brytanii występuje również zasiłek macierzyński. Wypłacany jest on w sytuacjach, gdy nie przysługuje pracownicy wynagrodzenie od pracodawcy z tytułu urlopu macierzyńskiego. O zasiłek macierzyński można ubiegać się najwcześniej w 26. tygodniu ciąży, a jego wypłata może rozpocząć się najwcześniej na 11 tygodni przed planowanym dniem porodu. Aby się o niego ubiegać, należy wypełnić i złożyć do Jobcentre Plus formularz MA1. Zasiłek macierzyński wypłacany jest co 2 lub 4 tygodnie a jego wysokość różni się w zależności od kilku czynników takich jak forma zatrudnienia, data rozpoczęcia pracy u danego pracodawcy, daty zwolnienia (jeśli kobieta ubiegająca się o zasiłek nie jest już zatrudniona), wysokość zarobków i może wynosić odpowiednio:
- £145,18 tygodniowo lub 90% średniego wynagrodzenia w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa przez 39 tygodni
- £27 tygodniowo przez 39 tygodni
- £27 tygodniowo przez 14 tygodni.
W Polsce, z tytułu urlopu macierzyńskiego, w przeciwieństwie do Wielkiej Brytanii, wypłacany jest zawsze zasiłek (a nie wynagrodzenie) macierzyński, a jego wypłaty dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zasiłek macierzyński wypłacany jest przez maksymalnie 52 tygodnie i kończy się wraz z datą zakończenia urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych pracy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy lub pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia (gdy pracownica zatrudniona jest na umowę o pracę krócej niż 12 miesięcy), pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne, a jego wysokość uzależniona jest od tego, na jaki czas pracownica chce go otrzymywać.
W przypadku urlopu macierzyńskiego zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku (w przypadku, gdy pracownica nie zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego). W przypadku urlopu rodzicielskiego wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru przez pierwsze 6 tygodni i 60% podstawy wymiaru przez pozostały okres trwania urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego może wynieść 80% podstawy wymiaru (w wysokości „uśrednionej”) przez cały okres trwania tych urlopów pod warunkiem, że pracownica nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie złoży pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.
Komu przysługuje świadczenie?
W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie z jego tytułu, przysługuje w Wielkiej Brytanii kobietom, które spełniają określone warunki. Przede wszystkim wysokość ich średniego tygodniowego wynagrodzenia nie może być niższa niż £116, a staż pracy u danego pracodawcy musi wynosić co najmniej 26 tygodni do momentu tzw. qualifying week, czyli 15. tygodnia przed planowaną datą porodu. Ponadto, pracownica musi na co najmniej 28 dni przed planowaną datą pobierania wynagrodzenia złożyć odpowiedni wniosek (na prośbę pracodawcy może być konieczność sporządzenia go w formie pisemnej) oraz dokument potwierdzający ciążę (pismo od lekarza lub położnej lub formularz MATB1, który można otrzymać od lekarza lub położnej nie wcześniej, niż na 20 tygodni przed planowaną datą porodu). W przypadku nie dostarczenia odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ciążę pracownica nie otrzyma wynagrodzenia z tytułu urlopu macierzyńskiego.
W Polsce zasiłek macierzyński otrzymuje osoba zatrudniona na umowę o pracę na czas określony (która została przedłużona do dnia porodu) lub nieokreślony, ale może go otrzymać również osoba zatrudniona na umowie zlecenie lub samozatrudnieniu. Zasiłek macierzyński przysługuje także kobietom, które zostały zwolnione z pracy (straciły ubezpieczenie chorobowe), gdy były już w ciąży. Warto tutaj zaznaczyć, że zasiłek macierzyński, to świadczenie pieniężne, które może otrzymać tylko jeden rodzic – matka lub ojciec dziecka. Podstawą do otrzymania zasiłku macierzyńskiego jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu. Przy umowie o pracę ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe, natomiast przy umowie zlecenie i samozatrudnieniu ubezpieczenie to jest dobrowolne. Bez względu na długość podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zasiłek macierzyński będzie zawsze przysługiwał. Podobnie jak w przypadku urlopu macierzyńskiego, okres pobierania zasiłku macierzyńskiego może zostać skrócony do 14 tygodni, wówczas pozostałą część zasiłku może wykorzystać ubezpieczony ojciec dziecka bezpośrednio po terminie, w którym pracownica zrezygnowała z zasiłku.
Keeping in touch days, czyli powrót do pracy w Wielkiej Brytanii
Po stosunkowo długim okresie urlopu macierzyńskiego powrót do pracy i ponowne wdrożenie się w obowiązki nie jest łatwe. W Wielkiej Brytanii pracownice mogą skorzystać z maksymalnie 10 dni pracy, tzw. keeping in touch days (KIT). Wykorzystać go można podczas urlopu macierzyńskiego, bez konieczności jego zakończenia lub zaprzestania pobierania wynagrodzenia z jego tytułu. Możliwość skorzystania z keeping in touch days zależy od indywidualnych ustaleń z pracodawcą i wymaga jego zgody. Warto zwrócić tu uwagę na fakt, że bez względu na długość pracy podczas KIT (cały dzień lub tylko jego część), z puli dostępnych dni pracujących zostanie odjęty cały dzień.
Pobierz za darmo kalendarz kadrowego 2020 r. na obecny miesiąc (kliknij)
______________________________________________________________________
Bibliografia:
Kodeks pracy
http://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki
https://www.gov.uk/maternity-pay-leave/eligibility
https://www.gov.uk/maternity-allowance
www.maternityaction.org.uk
