Co to znaczy kwota wolna od potrąceń? Co wpływa na jej wysokość? Ile wynoszą kwoty wolne od potrąceń dla wybranych grup pracowników w 2021 roku?
Przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę zasadniczo obowiązuje konieczność pozostawienia pracownikowi kwoty wolnej od potrąceń. Czym zatem jest kwota wolna od potrąceń? To część wynagrodzenia pracownika podlegająca bezwzględnej ochronie przed niekontrolowanym potrąceniem z wypłaty (wysokość potrąceń oraz ich kolejność zostały omówione w poprzednich dwóch publikacjach z naszego cyklu). Wyjątek stanowią należności alimentacyjne, gdzie potrącenie odbywa się bez stosowania kwoty wolnej od potrąceń.
Kwota wolna od potrąceń z wynagrodzenia
Na podstawie art. 871 § 1 Kodeksu pracy wysokość kwoty wynagrodzenia wolnej od potrąceń wynosi:
- równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75% wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych.
Co wpływa na wysokość kwoty wolnej?
Na wysokość kwot wolnych od potrąceń mają wpływ następujące parametry:
- wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- wymiar czasu pracy,
- rodzaj potrącenia,
- wysokość zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu oraz kwoty zmniejszającej miesięczne zaliczki na podatek, stosowanej tylko wówczas, gdy pracownik złoży oświadczenie PIT-2,
- objęcie pracownika „zerowym PIT”,
- przynależność do PPK.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę
Kwoty wolne od potrąceń oblicza się na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. W 2021 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2.800 zł.
Wymiar czasu pracy
Kwoty wolne od potrąceń dla pracowników zatrudnionych na część etatu podlegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru ich czasu pracy. Przy czym obliczeń dokonuje się od minimalnego wynagrodzenia obniżonego proporcjonalnie do wielkości niepełnego etatu.
Parametry podatkowe (koszty zmniejszające KUP i kwota obniżająca miesięczne zaliczki na podatek)
Ustalając w przypadku pracowników kwotę wolną od potrąceń, płacę minimalną pomniejsza się m.in. o zaliczkę na podatek, przy obliczaniu której – zgodnie z przepisami podatkowymi – uwzględnia się:
- koszty uzyskania przychodu wynoszące miesięcznie 250 zł lub 300 zł – gdy pracownik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę i złożył pracodawcy oświadczenie potwierdzające fakt, iż miejsce jego stałego lub czasowego zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy;
- 1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, która wynosi obecnie 43,76 zł i może być stosowana przez pracodawcę tylko wtedy, gdy jest on w posiadaniu złożonego przez pracownika formularza PIT-2.
Korzystanie z „zerowego PIT”
Dzięki zwolnieniu podatkowemu przychody ze stosunku pracy, stosunku służbowego, pracy nakładczej, umowy zlecenia odraz spółdzielczego stosunku pracy, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, są zwolnione z podatku do wysokości nieprzekraczającej w danym roku podatkowym 85 528 zł. Korzystanie zatem z omawianego zwolnienia wpływa na kwoty obliczanych potrąceń z wynagrodzenia. W przypadku osób korzystających z „zerowego PIT” kwota wolna od potrąceń będzie odpowiednio wyższa, albowiem przy jej kalkulowaniu ustawowa płaca minimalna brutto nie będzie pomniejszona o podatek.
Przynależność do PPK
Na wysokość kwot wolnych od potrąceń ma również wpływ przynależność do PPK. Przy obliczaniu wynagrodzenia, jak również kwoty wolnej, należy uwzględnić wpłaty związane z uczestnictwem w PPK.
Wysokość wpłat finansowanych przez pracownika i pracodawcę:
- wpłata podstawowa: pracownik- 2%, pracodawca – 1,5%
- wpłata dodatkowa: pracownik do 2%, pracodawca – do 2,5%
Od wpłat finansowanych przez pracodawcę nie potrąca się składek ZUS, natomiast stanowi ona opodatkowany przychód pracownika, który powstaje w miesiącu dokonania wpłat przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej.
Wpłata finansowana przez pracownika jest potrącona z jego netto.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie kadrowo-płacowym? Skorzystaj z wiedzy i doświadczenia ekspertów Grant Thornton >>
Przykład
Pracodawca zawarł umowę o prowadzenie PPK w listopadzie 2019 r. Wynagrodzenia są płatne ostatniego dnia każdego miesiąca. Pracownik otrzymuje miesięcznie wynagrodzenie
w wysokości 2.800,00zł brutto. Pracownik jest uczestnikiem PPK. Zarówno on, jak
i pracodawca wnoszą składki podstawowe:
- 42 zł (2800 zł × 1,5%) – pracodawca,
- 56 zł (2800 zł × 2%) – pracownik.
Kwota 42 zł jest przychodem pracownika, a 56 zł przypada do potrącenia z wynagrodzenia. Kwota wolna u dłużnika wynosi więc 1998,67 zł. Jest to suma uzyskana poprzez odliczenie od 2061,67 zł wpłaty 56 zł oraz zaliczki na podatek od 42 zł, czyli 7 zł (2061,67 zł – 56 zł – 7 zł = 1998,67 zł).
W poniższych tabelach podajemy kwoty wolne od potrąceń dla pracowników powyżej 26 lat, zatrudnionych na pełny etat i na część etatu, którzy zrezygnowali z PPK.
autorki: Sabina Włodarz-Jarzyna, Arleta Adach
Zapraszamy do zapoznania się z cyklem artykułów dotyczących potrąceń z wynagrodzeń – dziś część #1 zawierająca podstawowe informacje. Cały cykl obejmuje pięć publikacji poświęconych następującym zagadnieniom:
- Potrącenia z wynagrodzeń: ABC (świadczenia alimentacyjne, inne niż alimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielane pracownikowi, kary porządkowe)
- Granice potrąceń (wraz z wyliczeniem maksymalnej kwoty do potrącenia)
- Kwoty wolne od potrąceń (na przykładach)
- Potrącenia dobrowolne (wraz ze wzorem zgody pracownika na potrącenie)
- Rozwiązania w związku z Covid-19 (plus wzór oświadczenia pracownika dotyczący podwyższenia kwoty wolnej)
