Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych obraduje dziś nad dyrektywą wprowadzającą tymczasową ochronę dla uchodźców z Ukrainy oraz wytycznymi dotyczącymi ułatwień w zakresie kontroli granicznych.
Odkąd tydzień temu Rosja dokonała inwazji na Ukrainę, UE wspiera ludność Ukrainy – podała KE w swoim wczorajszym komunikacie. Urzędnicy Unii nie poprzestają na nałożeniu sankcji na reżim Putina i Łukaszenki, zwiększaniu skali pomocy humanitarnej, wsparciu finansowym i operacyjnemu. Jak czytamy dalej w komunikacie, państwa członkowskie zapewniają bezpieczne schronienie ludziom uciekającym przed wojną w Ukrainie. Dlatego też KE pracuje nad dyrektywą, która ma zapewnić tymczasową ochronę uchodźcom z Ukrainy oraz wymienia szereg ułatwień, jakie już teraz można wprowadzić w zakresie kontroli granicznych.
Tymczasowa ochrona dla uchodźców z Ukrainy
Ochrona tymczasowa jest przewidziana jako wyjątkowy środek wsparcia, umożliwiający natychmiastową pomoc uchodźcom z Ukrainy i innych państw spoza UE oraz osobom nie mogącym wrócić do swojego kraju pochodzenia, a także jako środek mający zapobiec przeciążeniu systemów azylowych państw członkowskich. Pośród rozwiązań przewidziano:
- zapewnienie natychmiastowej ochrony i praw – dla obywateli i mieszkańców Ukrainy oraz ich rodzin, a także bezpaństwowców (poza osobami, które przebywały w Ukrainie przez krótki okres i są w stanie bezpiecznie wrócić do kraju pochodzenia – ci będą mogli liczyć na możliwość wjazdu do UE celem tranzytu przed powrotem do kraju pochodzenia); tymczasowa ochrona ma obejmować prawo pobytu, dostęp do rynku pracy, dostęp do mieszkania, pomoc społeczną, pomoc medyczną lub inną oraz środki utrzymania; dzieci i nastolatki bez opieki mają mieć zapewnione prawo do opieki prawnej oraz dostęp do edukacji;
- zmniejszenie obciążenia krajowych systemów azylowych dzięki redukcji wymaganych formalności – ma to umożliwić państwom członkowskim uporządkowane i skuteczne zarządzanie napływem osób, przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych oraz międzynarodowych zobowiązań;
- większa solidarność i podział odpowiedzialności – wypracowywane zasady mają równomiernie rozłożyć wysiłki poszczególnych państw UE w celu przyjęcia uchodźców z Ukrainy; powstająca „Platforma solidarności”, na której państwa członkowskie będą mogły wymieniać informacje o zdolnościach w zakresie przyjmowania osób, ma być koordynowana przez KE;
- dalsze wsparcie ze strony agencji UE – Frontex, Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu, a także Europol, mają zapewniać dalsze wsparcie operacyjne państwom członkowskim w celu sprawnego wdrożenia decyzji.
Usprawnienie przepraw granicznych
W przedstawionych wczoraj wytycznych KE zostały wskazane możliwości i ułatwienia, jakimi dysponują funkcjonariusze straży granicznych państw członkowskich w zarządzaniu nadzwyczajną sytuacją na granicach zewnętrznych UE z Ukrainą. Celem jest jak najszybsza pomoc uchodźcom z Ukrainy w znalezieniu schronienia, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu kontroli bezpieczeństwa.
Wskazówki te są niewiążącym dokumentem, który ma wesprzeć funkcjonariuszy straży granicznej w ich pracy. Mogą oni natychmiast zacząć korzystać z zaproponowanych rozwiązań. Pośród nich znajdują się:
- tymczasowe uproszczenia procedur kontroli granicznych na granicach UE z Ukrainą – dotyczą one gł. wyjątkowych okoliczności oraz określonych kategorii osób (zwłaszcza dzieci), a także m.in. możliwości przeprowadzania odpraw granicznych po dotarciu podróżnych do bezpiecznego miejsca (zamiast na przejściu granicznym);
- elastyczność w zakresie warunków wjazdu – umożliwienie wjazdu na teren UE obywatelom państw spoza Unii ze względów humanitarnych, mimo niespełnienia wszystkich warunków wjazdu, np. braku ważnego paszportu czy wizy;
- dopuszczenie przekraczania granicy na tymczasowych przejściach – w celu skrócenia czasu oczekiwania na odprawę, gdy np. oficjalne przejście zostanie zablokowane przez porzucone pojazdy;
- łatwy dostęp dla służb ratowniczych i pomocy humanitarnej – chodzi tu o taką organizację, która usprawni wjazd i wyjazd służbom mundurowym i medycznym (ratownikom, policji czy straży pożarnej) dostarczającym pomoc medyczną oraz wodę i żywność osobom czekającym na odprawę graniczną, a także utworzenie uprzywilejowanych korytarzy (pasów ruchu) na przejściach granicznych, zapewniajacych dostęp i powrót organizacjom humanitarnym niosącym pomoc na terenie Ukrainy;
- ruch bezcłowy – umożliwiający wwożenie rzeczy osobistych oraz domowych zwierząt uchodźcom z Ukrainy bez obowiązku celnego; ponadto zostały zaproponowane ułatwienia przysługujące osobom przybywającym ze swoimi zwierzętami domowymi;
- wsparcie wyspecjalizowanych agencji UE – Frontex ma pomagać w identyfikacji i rejestracji uchodźców, a Europol ma pomagać w oddelegowywaniu funkcjonariuszy wspierających państwa członkowskie w kontrolach wtórnych.
Kiedy dyrektywa KE chroniąca uchodźców z Ukrainy wejdzie w życie?
Po przyjęciu wniosku w sprawie tymczasowej ochrony przez Radę przepisy dyrektywy mają zacząć obowiązywać natychmiast i być ważne przez rok, z możliwością automatycznego przedłużania o okresy półroczne w kolejnym roku.
W minioną niedzielę na nadzwyczajnym posiedzeniu Rada wyraziła szerokie poparcie dla obu wspomnianych środków wsparcia dla uchodźców z Ukrainy. Prace nad dyrektywą są przedmiotem dzisiejszego posiedzenia Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.
Informacje źródłowe:
Dyrektywa w sprawie tymczasowej ochrony (2001/55/WE)
Wytyczne operacyjne dotyczące zarządzania granicami zewnętrznymi w celu ułatwienia przekraczania granicy między UE a Ukrainą
Wniosek w sprawie tymczasowej ochrony
Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie reagowania na sytuacje kryzysowe i spowodowane działaniem siły wyższej w dziedzinie migracji i azylu
oprac. za KE
Honorata Zakrzewska-Krzyś
Starszy specjalista ds. content marketingu w Grant Thornton. Prasowy dziennikarz ekonomiczny z kilkunastoletnim doświadczeniem zawodowym, samodzielna księgowa. Wieloletni współpracownik Grupy Wydawniczej Infor oraz Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Pisała m.in. dla Dziennika Gazety Prawnej czy Wydawcy Harvard Business Review Polska. Laureatka wyróżnienia prasowego „Pióro Odpowiedzialności” przyznawanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
